адста́ўка, -і, ДМ -та́ўцы, ж.
Канчатковае звальненне з вайсковай, а таксама з дзяржаўнай службы.
Капітан у адстаўцы.
Выйсці ў адстаўку.
◊
Адстаўка кабінета, урада — выхад у сувязі з вотумам недавер’я або зменай кіраўніка дзяржавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Абсалю́цыя ’адпушчэнне грахоў’ (Нас.), ст.-бел. абсолюция з 1647 (Нас. Гіст.) < лац. absolutio ’звальненне’. Запазычанне хутчэй за ўсё праз польскае пасрэдніцтва, паколькі звязана з царкоўнай тэрміналогіяй (польск. absolucja).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дэмабіліза́цыя, -і, ж.
1. Перавод арміі і звязаных з ёю галін народнай гаспадаркі з ваеннага становішча на мірнае.
Д. арміі.
Д. прамысловасці.
2. Звальненне з ваеннай службы ў запас.
Д. радавога і афіцэрскага складу.
3. перан. Аслабленне актыўнасці, гатоўнасці да выканання якіх-н. задач.
|| прым. дэмабілізацы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мундзі́р, ‑а, м.
Ваеннае або цывільнае форменнае адзенне. Быў выхадны дзень, салдатам далі звальненне. Ішлі вясёлыя, у парадных мундзірах. Хомчанка. Памешчыкі лёгка мянялі свае фракі і сурдуты на чыноўніцкія мундзіры. «Полымя».
•••
Бульба ў мундзірах гл. бульба.
[Ням. Montur, ад фр. monture — забеспячэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отчисле́ние
1. адлічэ́нне, -ння ср.;
2. (увольнение) звальне́нне, -ння ср.; (исключение) выключэ́нне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скарачэ́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. гл. скараціцца, скараціць.
2. Скарочанае абазначэнне, назва каго-, чаго-н.
Умоўныя скарачэнні.
3. Пропуск у якім-н. тэксце.
Раман друкуецца са скарачэннямі.
4. Звальненне з работы (разм.).
С. штату.
5. У словаўтварэнні: усячэнне слова, а таксама частка слова ці цэлае слова, утвораныя шляхам такога ўсячэння.
Слоўнік скарачэнняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Рэлякса́цыя ’паступовае вяртанне ў стан раўнавагі фізічнай або фізіка-хімічнай сістэмы, якая была ў неўраўнаважаным стане пад уздзеяннем знешніх сіл’ (Булыка, СІС). Ст.-бел. реляксация ’палёгка; звальненне ад чаго-небудзь’ < ст.-польск. relaksacyja ’тс’ < лац. rělaxātio ’аслабленне; адпачынак’ < rělaxao ’аслабляю; адпачываю’ (Булыка, Лекс. запазыч., 77).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скарачэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. скарачаць — скараціць і скарачацца — скараціцца; стан паводле дзеясл. скарачацца — скараціцца (у 3 знач.).
2. Скарочанае абазначэнне, назва каго‑, чаго‑н. Умоўныя скарачэнні.
3. Пропуск у якім‑н. тэксце; купюра 1. Пераклад артыкула са скарачэннямі.
4. Разм. Звальненне з работы. Скарачэнне супрацоўнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэмабіліза́цыя, ‑і, ж.
1. Перавод узброеных сіл і народнай гаспадаркі з ваеннага становішча на мірнае. Дэмабілізацыя арміі і флоту. Дэмабілізацыя прамысловасці.
2. Звальненне з вайсковай службы асабовага саставу пасля заканчэння вайны або тэрміну абавязковай службы. Дэмабілізацыя радавога і афіцэрскага саставу.
3. перан. Аслабленне актыўнасці, гатоўнасці да выканання якіх‑н. задач.
[Фр. démobilisation.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́льніца ’звальненне ад прыгоннага права’ (Гарэц., Др.-Падб.); ’месца, дзе робіцца продаж вольнага (не на водкуп) віна’ (Нас., Яшк.). Рус. во́льница ’тс’, польск. wolnica ’свабодны продаж купцамі, якія не належалі да гандлёвага цэха гэтага горада’; ’вольны збор дрэва’, ’вольны ўваход у лес’. У бел. мове, магчыма, як самастойнае ўтварэнне ад вольны, так і запазычанне з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)