зырэ́ць

‘глядзець на каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. зырэ́ю зырэ́ем
2-я ас. зырэ́еш зырэ́еце
3-я ас. зырэ́е зырэ́юць
Прошлы час
м. зырэ́ў зырэ́лі
ж. зырэ́ла
н. зырэ́ла
Загадны лад
2-я ас. зырэ́й зырэ́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час зырэ́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пазіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. Накіроўваць позірк куды-н., на каго-, што-н., глядзець.

Задуменна п. удалеч.

2. Выглядваць з-за чаго-н., адкуль-н.

П. з-за вугла.

3. Час ад часу глядзець на каго-, што-н., куды-н.

Часта п. на гадзіннік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

глазе́ть несов., прост. глядзе́ць, пазіра́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ружо́вы, -ая, -ае.

1. Светла-чырвоны.

Р. колер.

Ружовыя шчокі (румяныя). Ружовая кофта.

2. перан. Нічым не азмрочаны, радасны, светлы (разм.).

Ружовыя мары.

3. Ружовае дрэва — драўніна некаторых трапічных дрэў, афарбаваная ў ружовы колер.

◊

Праз ружовыя акуляры глядзець на каго-што (неадабр.) — уяўляць усё ў прыемным выглядзе, глядзець на ўсё жыццярадасна, не заўважаючы дрэннага.

У ружовым святле бачыць каго-што — тое, што і праз ружовыя акуляры глядзець.

|| наз. ружо́васць, -і, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

засяро́джаны, -ая, -ае.

Сканцэнтраваны ў думках на чым-н. адным.

Засяроджаная ўвага.

Глядзець засяроджана (прысл.).

|| наз. засяро́джанасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

касаву́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак., што (разм.).

Глядзець коса, убок (пра вочы).

Вока касавурыць.

|| зак. скасаву́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пагляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

Глядзець (у 1 і 2 знач.) час ад часу.

П. на гадзіннік.

Паглядай за дзецьмі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неви́дящий невіду́шчы; (слепой) сляпы́;

гляде́ть неви́дящим взгля́дом глядзе́ць невіду́шчымі вача́мі, глядзе́ць, нічо́га не ба́чачы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

папо́ў, ‑ова.

Які належыць папу.

•••

Глядзець на паповы сані гл. глядзець.

Палова вока гл. вока.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ілюміна́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Круглае акно ў борце самалёта, касмічнага карабля або судна, якое герметычна закрываецца.

Глядзець праз і.

|| прым. ілюміна́тарны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)