Выленга́цца ’аддавацца ляноце’ (Нас.), выланга́цца ’вылежвацца’ (Юрч.). Укр. дыял. вылінга́тися ’тс’. Запазыч, з польск. wylęgiwać się ’тс’. Памылкова Рудніцкі (1, 389), які выводзіць ад wylęgiwać się ’выхадзіць, вылуплівацца (аб птушанятах)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
улёживаться несов.
1. (уплотняться от долгого лежания) зле́жвацца;
2. (о недозрелых фруктах и т. п.) выле́жвацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хварэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.
1. на што, чым і без дап. Быць хворым на якую-н. хваробу.
Х. на туберкулёз.
Х. шкарлятынаю.
Ён доўга хварэў.
2. перан., за каго-што. Трыво́жыцца, непакоіцца аб кім-, чым-н.
Х. за работу.
3. на што. Мець дрэнную схільнасць да чаго-н.
Х. на гультая.
4. перан., за каго-што. Хвалявацца за чые-н. поспехі (спартсмена, спартыўнай каманды, артыста і пад.; разм.).
Х. за сваю каманду.
◊
Хварэць на пана —
1) доўга спаць, вылежвацца;
2) весці сябе высакамерна, фанабэрыста, выяўляючы нечаканыя звычкі, імкненне да раскошы і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прыва́л ’прыпынак у дарозе для адпачынку ў час паходу’ (ТСБМ): лежа́ць у прывал ’доўга вылежвацца’ (ТС), прыва́лка ’месца для прыпынку ў дарозе, прывал’ (Нас.), прыва́л, прыва́лак ’пагорак; высокі бераг’ (мядз., Нар. сл.; брасл., Сл. ПЗБ), прыва́лак ’нізкае месца ў канцы загона’ (брасл., ігн., Сл. ПЗБ), прыва́лак, пры́валок, пры́ве́лок ’прымурак — выступ печы, на якім можна сядзець або ставіць што-небудзь’ (Буз., ТС), ’прымастка, палаці каля печы’ (Сцяшк., Сл. рэг. лекс.), ’дошка, прыбітая ля печы’ (Жд.), прывале́нь ’прымак’ (гарад., Нар. лекс.). Да прывалі́ць ’прыперці, прыхіліць; прыкрыць, прыціснуць зверху, прыстаць, прычаліць (пра судна); прыйсці, сабрацца ў вялікай колькасці; з’явіцца, прыйсці (пра што-небудзь нечаканае або ў вялікай колькасці)’ (ТСБМ), да прасл. *privaliti, якое ад *valiti, гл. валі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)