здуме́ць

‘выдумаць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. здуме́ю здуме́ем
2-я ас. здуме́еш здуме́еце
3-я ас. здуме́е здуме́юць
Прошлы час
м. здуме́ў здуме́лі
ж. здуме́ла
н. здуме́ла
Загадны лад
2-я ас. здуме́й здуме́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час здуме́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

выду́мванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. выдумваць — выдумаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́ссаць, ‑ссу, ‑ссеш, ‑ссе; зак., каго-што.

Выцягнуць ссаннем; высмактаць.

•••

Выссаць (высмактаць) з пальца — выдумаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зате́ять сов. заду́маць, вы́думаць; (начать) распача́ць, пача́ць; (устроить) нала́дзіць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́мудраваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.

Разм. Выдумаць, прыдумаць што‑н. Але неўзабаве Валодзя вымудраваў новую штуку. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навыдумля́ць сов., разг.

1. навыду́мывать;

2. насочиня́ть;

1, 2 см. вы́думаць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сфантазі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што і без дап.

Выдумаць, прыдумаць. Балетмайстар сфантазіраваў «усход сонца» вельмі пышна і зграбна. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыду́маць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Стварыць у думках, вынайсці, здагадацца што-н. зрабіць.

П. мелодыю.

П. адгаворку.

2. каго-што і з дадан. Выдумаць тое, чаго не было на самай справе.

Ты ўсё прыдумаў, гэтага там не было.

|| незак. прыдумля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і прыду́мваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́думаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад выдумаць.

2. у знач. прым. Такі, якога няма ў рэчаіснасць нерэальны; уяўны. Выдуманы рай. Выдуманы свет.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Праману́ць 1 ’баднуць, укалоць рагамі’ (ваўк., Сл. ПЗБ). З літ. praniauti ’пракалоць’ (Грынавяцкене, там жа).

◎ Праману́ць 2 ’панадзіцца, узяць за моду’ (слонім., Нар. словатв.), прамяніць ’прывыкаць’ (Грынавяцкене і інш., LKK, 16. 186), прамацацца ’панадзіцца’ (шальч., Сл. ПЗБ). прамакаць ’тс’ (астрав., Сл. ПЗБ). З літ. pra(si)manyti ’выдумаць, надумаць’ < manyti ’думаць, меркаваць, мець намер’: гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 71.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)