ва́ликII ва́лік, -ка м., разг. ва́лак, -ка м.; см. валIII.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
руле́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Інструмент для вымярэння даўжыні — лента з дзяленнямі, якая накручваецца на валік.
2. Прыстасаванне для азартнай гульні ў выглядзе рухомага круга з нумараванымі ямкамі, па якіх коціцца шарык, а таксама сама гэта гульня.
Гуляць у рулетку.
|| прым. руле́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нака́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які складаецца з наката (у 2 знач.). Накатная столь.
2. Які служыць для накаткі (у 1 знач.). Накатны валік.
3. Які зроблены пры дапамозе накаткі (у 1 знач.). Накатны малюнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ва́лак ’валік, палачка з кругам у прыладзе сукаць цэўкі’ (Арх. Бяльк.). Да вал 3.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наво́й, ‑я, м.
1. Пярэдні і задні валік у кроснах.
2. Абл. Тое, што навіта, наматана, накручана на што‑н. Абвешаны торбамі, Рыгор ішоў, абапіраючыся на кій.. Ногі ў лапцях, з тоўстымі навоямі ануч. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Карбо́ўка ’драўляны зубчасты валік або кольца для ціснення штрыхоў на сырым посудзе’ (Крыв., Вяр.), да карбаваць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валья́н ’шурпаты валік, з дапамогай якога гатовая тканіна накручваецца на таварна-здымны валік’ (КТС). Да вал (?). Даль (1, 163) прыводзіць вальян, вальявочный, вальячный ’разная, чаканная работа’, якія звязвае (гл. таксама Шанскі, 1, В, 15) з вальяжный ’прыгожа выраблены’ < во‑льячный ад льяк ’форма пры ліцці’. Тады, магчыма, вальян — гэта спецыяльна адліты вал з адпаведнымі «шурпатасцямі».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хамуці́на, ‑ы, ж.
Мяккі валік з лямцу, які прымацоўваецца пад клешчы хамута, каб яны не націралі шыю каню. Крыху супакоіўшыся, .. [стары] падышоў да мокрага напалоханага каня, пагладзіў яго па шыі, потым выцягнуў з-пад хамуціны грыву, праверыў супоню, адпусціў церассядз[ёлак.] Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́емка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.
1. Паглыбленне, упадзіна. Валік з выемкамі. □ Нібы з зямлі выраслі непадалёку тры чалавечыя фігуры. Яны падняліся з выемкі, успаўзлі па адкосу на палатно, прыўзнялі галовы і доўга пазіралі. Чарот.
2. Працэс капання і пераносу грунту; выманне. Выемка зямлі з катлавана.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аба́рак ’валік у плузе або возе’ (КСТ) < ст.-польск. bark ’тс’ (да польск. barki ’плечы’). Параўн. абарак або каромысʼол ’прыстасаванне для прыпрагання каня’ (КТС). Гл. Мартынаў, SlW, 68, і барак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)