Рэля́цыя ’данясенне пра баявыя дзеянні’ (ТСБМ). Ст.-бел. реляция (реляца) ’данос, даклад’ < ст.-польск. relacyja ’тс’ < лац. rĕlātio ’паведамленне; данясенне’ (Булыка, Лекс. запазыч., 51).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падгру́па, ‑ы, ж.
Частка групы, падраздзяленне групы. Баявыя падгрупы. Заходняя падгрупа гаворак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патро́н¹, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Гільза з капсулем, зарадам і куляй (або шротам).
Баявыя патроны.
2. Полая трубка, цыліндр для ўсталявання чаго-н. у розных прыстасаваннях, прыборах (спец.).
|| прым. патро́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
змяць, самну́, самне́ш, самне́; самнём, самняце́, самну́ць; самні́; змя́ты; зак.
1. гл. мяць.
2. перан., каго (што). Моцным націскам парушыць баявыя парадкі ворага, зламаць супраціўленне, прымусіць уцякаць.
З. варожыя войскі.
|| незак. зміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прахарчу́нак, ‑нку, м.
Разм. Харч, яда. Дабывалі тады-сяды прахарчунак, робячы баявыя вылазкі. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суво́равец, ‑раўца, м.
Выхаванец сувораўскага вучылішча. Выйшлі ў парк на вучэнне сувораўцы — Баявыя суседзі мае. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баявы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да вайны, звязаны з вядзеннем бою; ваенны. Баявыя аперацыі. Баявы разлік. Баявыя парадкі. Баявая гатоўнасць. Баявая і палітычная падрыхтоўка. Баявыя часці. Баявы вылет. □ Аднекуль з вуліцы данёсся сігнал баявой трывогі. Крапіва. [Чыжык] прызвычаіўся ўжо да баявога жыцця — да атак і кулямётнага агню. Лупсякоў. Сышліся сябры-партызаны Згадаць баявыя гады. Смагаровіч. // Прызначаны для бою, бітвы. Баявы патрон. □ У дзеда Талаша, прызнацца, стрэльба і ёсць і схавана яна якраз у лесе, схавана разам з баявымі прыпасамі. Колас. Імчыцца сталёвай лавінай Калона машын баявых. Аўрамчык. // Які ўдзельнічаў у баях, праяўлены і здабыты ў баях. Баявы камандзір. Баявы подзвіг. Баявыя заслугі. Баявыя адзнакі. □ Людзей паважалі выключна за іх баявыя якасці. Брыль.
2. Выпрабаваны, загартаваны ў баях, гатовы да барацьбы. Баявыя арганізацыі бальшавікоў. □ Па пытанню аб утварэнні асобых баявых груп я магу сказаць, што лічу іх неабходнымі. Ленін.
3. Рашучы, энергічны, дзейны. [Манковіч:] — У атрадзе звыш сарака камсамольцаў. Гэта наша баявое звяно. Дзенісевіч.
4. перан. Разм. Бойкі, смелы. Звеннявая па ільну — баявая і гаваркая дзяўчына. Шчарбатаў.
5. Асабліва важны для данага моманту, які патрабуе выканання ў першую чаргу. Навукова-тэхнічны прагрэс — баявая задача дня.
•••
Баявая галоўка гл. галоўка.
Баявая спружына гл. спружына.
Баявое хрышчэнне гл. хрышчэнне.
Баявы лісток гл. лісток.
Баявы пост гл. пост.
Баявы статут гл. статут.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́йдэр, ‑а, м.
Ваенны карабель, які мае заданне самастойна весці баявыя аперацыі, галоўным чынам знішчаць варожыя судны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
боепрыпа́сы, ‑аў; адз.
Баявыя прыпасы: снарады, міны, патроны і пад. На пуцях стаяў мёртвы бронецягнік, палалі эшалоны з боепрыпасамі. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе́янне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Дзейнасць.
План дзеяння.
Баявыя дзеянні.
2. звычайна мн. Учынкі, паводзіны.
Супрацьзаконныя дзеянні.
Самавольныя дзеянні.
3. Работа, функцыянаванне.
Машына ў дзеянні.
4. Падзеі, пра якія ідзе гаворка.
Д. адбываецца ў 15 стагоддзі.
5. Асноўны від матэматычнага вылічэння.
Чатыры дзеянні арыфметыкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)