захало́джваць
‘халаднець; ахалоджваць, астуджваць каго-небудзь, што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
захало́джваю |
захало́джваем |
| 2-я ас. |
захало́джваеш |
захало́джваеце |
| 3-я ас. |
захало́джвае |
захало́джваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
захало́джваў |
захало́джвалі |
| ж. |
захало́джвала |
| н. |
захало́джвала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
захало́джвай |
захало́джвайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
захало́джваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
студзі́ць, студжу́, сту́дзіш, сту́дзіць; сту́джаны; незак., што.
1. Рабіць халодным, даваць астыць.
С. чай.
2. Марозіць, халадзіць; астуджваць, выпускаючы цяпло.
С. хату.
Холад студзіць ногі.
Апёкшыся на малацэ, і ваду будзеш с. (прыказка).
|| зак. астудзі́ць, астуджу́, асту́дзіш, асту́дзіць; асту́джаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
халадзі́ць, -ладжу́, -ло́дзіш, -ло́дзіць; незак.
1. што. Рабіць халодным, ахалоджваць, астуджваць.
Раса халодзіць ногі.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што і без дап. Выклікаць адчуванне холаду.
Вецер дзьмуў у спіну і прыемна халадзіў.
Страх халадзіў кроў у жылах (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пересту́живать несов.
1. (всё, многое) студзі́ць, асту́джваць; высту́джваць;
2. (остуживать больше, чем нужно) перасту́джваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
простужа́ть несов.
1. (подвергать простуде) прасту́джваць;
2. (давать остыть чему-л.) прост. асту́джваць; см. простуди́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ахалоджваць, халадзіць, студзіць, астуджваць; зябіць, сцюжыць (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
студзі́ць, студжу, студзіш, студзіць; незак., што.
1. Рабіць халодным, дзьмучы на гарачую страву. Усе пафукваюць ды студзяць І верашчаку тую вудзяць І толькі чаўкаюць губамі Ды зрэдку скрыгаюць зубамі. Колас. Драбок снедае. Есць ён па-старамоднаму: кусае хлеба, жуе, чэрпае лыжкай поліўку, але да рота лыжку адразу не падносіць, а кладзе на лусту хлеба і зацята студзіць. Навуменка. // Дзьмуць, фукаць на больку. [Дзядзька Мікалай] нізка нагнуўся і пачаў студзіць рану. Ставер.
2. Халадзіць, марозіць. Холад студзіць ногі, падбіраецца да спіны. Асіпенка. Раса апала. Ядраная, празрыстая, яна толькі дзе-нідзе холадна паблісквала ў лапушыстых лісцях малачаю ды студзіла, мачыла ногі ў густых зарасніках алешніку і крушыны. Сачанка. // Астуджваць, выпускаючы цяпло. [Вулька:] — Дзе гэта відана, каб так часта попел выносіць, толькі хату студзіць. Лынькоў. // перан. Прыводзіць да стану здранцвення. А непадалёку ад школы .. [Шпак] убачыў на тоўстых суках ліпы двух павешаных дзядоў, якіх фашысты палічылі партызанамі і цяпер цешыліся сваёй перамогай. Усё гэта адразу зразумеў Шпак, і ўсё гэта цяпер студзіла ў яго жылах кроў. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халадзі́ць, ‑ладжу, ‑лодзіш, ‑лодзіць; незак., каго-што.
1. Рабіць халодным; ахалоджваць, астуджваць. Ралля дробна рассыпалася пад плугам і прыемна халадзіла босыя ногі. Чорны. На аўсе яшчэ не абсохла раса. Яна мочыць і халодзіць ногі. Крапіва. / у безас. ужыв. Сёння ў машыне не было да чаго прычапіцца, таму.. [Якаў] адчуў, як пачало халадзіць спіну, і хутка вылез. Кулакоўскі.
2. і без дап. Выклікаць адчуванне холаду. Два грузчыкі.. умасціліся спераду, каля самай кабіны, тварамі супроць ветру, які не пыліць ім у вочы, а толькі прыемна халодзіць. Брыль. Ніна прыпала да вады, якая здалася вельмі чыстай і прыемна халадзіла, — піла, піла і ўсё не магла задаволіцца. Мележ.
3. перан. (звычайна са словамі «сэрца», «душу», «кроў» і пад.). Агортваць холадам пры моцным хваляванні, страху і пад. [Сцяпан] моцна адчуў сваю самотнасць. Гэта пачуццё пракрадвалася і халадзіла яго душу і раней. Дуброўскі. / у безас. ужыв. Ад страху ўсяго.. [Лёньку] халадзіла, і ляцеў ён бы на крылах. Капыловіч.
4. безас. без дап. Пра халоднае надвор’е. Дні стаялі пагодлівыя, а па начах ужо халадзіла, сяды-тады націскаў марозік. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)