адса́дачны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які служыць для аддзялення карысных выкапняў ад пустых народ шляхам адсадкі. Адсадачная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аддзялённы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае дачыненне да аддзялення (у 4 знач.). Аддзялённы камандзір.
2. у знач. наз. аддзялённы, ‑ага, м. Камандзір аддзялення. У арміі Бяссонаў доўга служыў і салдатам, і аддзялённым, і ўзводным, і ротным — усё ў пяхоце, у танкавую часць ён трапіў многа пазней. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
юне́ц, юнца, м.
Разм. пагард. Пра нявопытнага юнака, падлетка. [Андрэй:] — Падыдзе камандзір аддзялення, юнец зялёны, з чарговага прызыву. Надзьме губы. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аста́ча, -ы, ж.
1. Тое, што асталося пасля аддзялення часткі; рэшта, рэшткі чаго-н.
2. У матэматыцы: велічыня, якая атрымліваецца пры адыманні ад дзялімага здабытку дзельніка на цэлую дзель.
Шэсць дзеліцца на два без астачы.
◊
Без астачы — цалкам, поўнасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
згушча́льнік, ‑а, м.
Спец.
1. Апарат для аддзялення цвёрдых часцінак ад вадкасці.
2. Рэчыва, якое дабаўляюць да другога рэчыва або сумесі для згушчэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сепараты́зм, ‑у, м.
Імкненне да аддзялення, адасаблення. // У буржуазных шматнацыянальных дзяржавах — рух нацыянальнай меншасці за аддзяленне і ўтварэнне самастойнай дзяржавы або аўтаномнай вобласці.
[Фр. separatisme ад лац. separatus — аддзелены.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тало́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
Частка якога-н. дакумента, якая аддзяляецца ад цэлага або, наадварот, застаецца пасля аддзялення, а таксама кантрольны лісток на атрыманне чаго-н., карыстанне чым-н.
Т. на праезд.
Адрыўны т.
Т. на дровы.
|| памянш. тало́нчык, -а, мн. -і, -аў, м.
|| прым. тало́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цыкло́н, -а і -у, м.
1. -у. Віхравы бурны рух атмасферы ў вялікім радыусе, утвораны вакол месцаў з нізкім атмасферным ціскам.
2. -а. Апарат для аддзялення цвёрдых часціц ад газу.
|| прым. цыкло́нны, -ая, -ае, цыклана́льны, -ая, -ае і цыклані́чны, -ая, -ае.
Цыклонны вецер.
Цыкланічная дзейнасць (узнікненне цыклонаў і антыцыклонаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абстрагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак. і незак., што.
Кніжн. Выдзеліць (выдзяляць) найбольш істотныя, заканамерныя прыкметы і сувязі прадмета шляхам мысленнага аддзялення ад мноства іншых, неістотных яго уласцівасцей, якасцей, сувязей. Абстрагаваць рысы характару героя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экспеды́тар, ‑а, м.
1. Асоба, якая займаецца экспедыцыяй (у 1 знач.). Людзей у кабінеце поўна, але да стала праціскаецца і працягвае дакумент экспедытар чужога завода. Скрыган.
2. Начальнік аддзялення ў некаторых установах дарэвалюцыйнай Расіі.
[Ням. Expeditor.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)