шарыя́т, ‑у, М ‑рыяце, м.

Звод рэлігійных, бытавых правіл і юрыдычных норм феадальнага права, заснаваных на каране і пашыраных у некаторых мусульманскіх дзяржавах.

[Араб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дакуме́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Дзелавая папера, што пацвярджае права на што-н.

Апраўдальны д.

Д. аб адукацыі.

2. Пасведчанне, што пацвярджае асобу прад’яўніка.

Праверка дакументаў.

3. Пісьмовыя помнікі, якія сведчаць пра гістарычныя падзеі.

Старажытнабеларускія граматы — гістарычныя дакументы.

Архіўныя дакументы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

агрэ́сія, -і, ж.

1. Дэструктыўныя паводзіны або форма адносін, якія наўмысна прычыняюць шкоду інш. асобам, аб’ектам нападзення.

А. падлеткаў.

2. Паводле міжнароднага права незаконнае прымяненне ўзброенай сілы адной дзяржавай супраць суверэнітэту, тэрытарыяльнай недатыкальнасці або палітычнай незалежнасці другой дзяржавы.

Імперыялістычная а.

|| прым. агрэсі́ўны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

курсо́ўка, ‑і, ДМ ‑соўцы; Р мн. ‑совак; ж.

Дакумент на права лячэння і харчавання на курорце, звычайна з забеспячэннем жылплошчай за межамі санаторыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзекабры́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Удзельнік рускага дваранскага рэвалюцыйнага руху, які выліўся 14 снежня 1825 г. ва ўзброенае паўстанне супроць самадзяржаўя і прыгоннага права.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́йгрышны, ‑ая, ‑ае.

1. Які дае права на выйгрыш. Выйгрышная пазыка. // На які выпаў выйгрыш. Выйгрышны білет.

2. Выгадны, які спрыяе поспеху. Выйгрышная пазіцыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

юрысды́кцыя, ‑і, ж.

1. Права праводзіць суд, рашаць прававыя пытанні.

2. Прававая сфера, на якую распаўсюджваюцца паўнамоцтвы дадзенага дзяржаўнага органа. Падлягаць чыёй‑н. юрысдыкцыі.

[Лац. jurisdictio — судаводства, вядзенне суда.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

правы́, -во́ў мн. права́;

вадзі́цельскія п. — води́тельские права́

пра́вы II пра́вый;

ён адчува́ў сябе́ ~вым — он чу́вствовал себя́ пра́вым;

загі́нуць у ~вым баі́ — поги́бнуть в пра́вом бою́;

◊ і краў і праў — вы́шел сухи́м из воды́

пра́вы III спец. прямосло́йный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Патэ́нт ’пісьмовае пасведчанне або грамата на права’ (Нас., ТСБМ). З польск. patent ці з рус. патент, якія праз ням. Patent былі запазычаны з франц. lettre patente, а апошняе з с.-лац. litterae patentes ’адкрыты ліст’ (Фасмер, 3, 216; SWO, 1980, 556).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сервіту́т, ‑у, М ‑туце, м.

У антычным, феадальным і капіталістычным грамадстве — права карыстацца чужой уласнасцю ў пэўных межах; а таксама права на абмежаванне ўласніка ў пэўных адносінах. Зямельны сервітут. □ Зацвярджаўся нейкі панскі прыхвасцень грамадскім солтысам або яшчэ якой шышкай, адбіраў пан у вёскі сервітут на выган. Машара.

•••

Міжнародны сервітут — абмежаванне ўлады якой‑н. дзяржавы над якой‑н. тэрыторыяй на карысць іншай дзяржавы.

[Ад лац. servitus, servitutis — павіннасць, падначаленасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)