Verbum

насці́льны, -ая, -ае.

1. Плаўны, які ідзе амаль па прамой лініі (спец.).

Н. скачок.

2. Які ідзе паралельна паверхні зямлі на пэўнай вышыні (спец.).

Н. агонь.

Насцільная траекторыя палёту куль.

|| наз. насці́льнасць, -і, ж.

дзесяці́на, -ы, мн. -ы, -цін, ж. (гіст.).

1. Старая руская мера зямельнай плошчы, роўная 1,09 гектара.

2. Падатак на карысць царквы ў памеры адной дзясятай часткі даходу.

|| прым. дзесяці́нны, -ая, -ае.

Д. надзел зямлі.

засе́яць, -е́ю, -е́еш, -е́е; -е́й; -е́яны; зак., што.

1. Заняць пад пасеў які-н. участак зямлі.

З. поле ячменем.

2. перан. Пакрыць мноствам каго-, чаго-н.

Неба засеяна зоркамі.

|| незак. засява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

зве́сіцца, зве́шуся, зве́сішся, зве́сіцца; зак.

1. Перагнуўшыся цераз што-н., нахіліцца ўніз.

З. цераз поручні.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нізка схіліцца, апусціцца.

Галіны звесіліся да зямлі.

|| незак. зве́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.

прыча́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.

1. што. Падвёўшы да берага (зямлі), прывязаць (судна, дырыжабль).

2. Пра судна, дырыжабль: падысці, прыстаць.

|| незак. прыча́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыча́л, -у, м. і прыча́льванне, -я, н.

наме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., чаго.

1. Адмераць у якой-н. колькасці.

Н. зямлі.

2. Мераючы, вызначыць колькасць чаго-н.

Н. пяць метраў тканіны.

|| незак. наме́рваць, -аю, -аеш, -ае і намяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

зямля́, -і́; мн. зе́млі, зяме́ль, Д зе́млям, ж.

1. (у тэрміналагічным значэнні — з вялікай літары). Трэцяя ад Сонца планета, якая круціцца вакол сваёй восі і вакол Сонца.

Месяц — спадарожнік Зямлі.

2. Суша (у адрозненне ад воднай або паветранай прасторы).

На гарызонце маракі ўбачылі зямлю.

Адрознівацца як неба ад зямлі (вельмі моцна, рэзка).

3. Глеба, верхні слой кары планеты Зямля, паверхня.

Апрацоўка зямлі.

Хадзіць па зямлі.

4. Рыхлае цёмна-бурае рэчыва, што ўваходзіць у састаў кары нашай планеты.

З. з пяском і глінай.

5. Тэрыторыя, якая знаходзіцца ў чыім-н. уладанні, карыстанні.

Калгасная з.

Цалінныя землі.

6. Краіна, дзяржава (высок.).

Беларуская з.

|| памянш.-ласк. зяме́лька, -і, ДМ -льцы, ж. (да 3—5 знач.; разм.) і зямлі́ца, -ы, ж. (да 3—5 знач.; разм.).

|| прым. зяме́льны, -ая, -ае (да 5 знач.), земляны́, -а́я, -о́е (да 3 і 4 знач.) і зямны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Зямельны ўчастак.

Зямельныя работы (работа па ўпарадкаванні насыпаў, каналаў і пад.). Зямны шар.

Зямная вось.

◊

Зямны паклон — нізкі паклон як выказ глыбокай павагі, удзячнасці.