Verbum

дык.

1. злуч. з выніковым знач. Ужыв. для сувязі сказаў з прычынна-выніковымі адносінамі.

Калі так, дык я згодзен.

2. злуч. Ужыв. ў пачатку галоўнага сказа пры даданым умоўным.

Работу зрабіў, дык можна і адпачываць.

3. часц. узмацн. Узмацняе выказванне.

Я дык і глядзець у той бок не хачу.

Абяцаць дык абяцалі, а не выконваем.

4. часц. узмацн. Ужыв. пры ўказанні на проціпастаўленне або пярэчанне (разм.).

Дык я ж не спрачаюся!

называ́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. назвацца.

2. Мець якое-н. імя, прозвішча, якую-н. назву.

Вёска называецца Малінаўка.

3. Браць на сябе выкананне якіх-н. абавязкаў, якой-н. справы.

Згаджаліся многія, але ніхто першым не называўся.

4. у знач. пабочн. сл. Зрабіць не так, як хацелася б, як трэба.

Пры сустрэчы штосьці буркнуў, называецца, прывітаўся.

◊

Што называецца, у знач. пабочн. сл. (разм.) — як кажуць, як прынята гаварыць.

ві́снуць, -ну, -неш, -не; віс, -сла і віснуў, -нула; -ні; незак.

1. Апускацца ўніз, прымаючы вісячае становішча, звісаць.

Валасы віснуць на лоб.

Туман вісне (перан.) над балотам.

2. перан., на кім, таксама віснуць на шыі ў каго. Ліпнуць да каго-н. (разм.).

Дзеці так і віснуць на ім.

|| зак. паві́снуць, -ну, -неш, -не; -віс, -сла і -віснуў, -нула; -ні і заві́снуць, -ну, -неш, -не; -віс, -сла і -віснуў, -нула; -ні.

плаці́ць, плачу́, пла́ціш, пла́ціць; незак.

1. што і без дап. Аддаваць грошы як належнае за што-н.

П. за пакупку.

П. падаткі.

За здароўе лепш п., чым расплачвацца (прыказка).

2. перан., чым за што. Так або інакш адказваць на чый-н. учынак (кніжн.).

П. паслугай за паслугу.

П. дабром за зло.

|| зак. заплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны.

|| наз. плаце́ж, -цяжу́, м. (да 1 знач.).

П. з растэрміноўкай.

|| прым. плаце́жны, -ая, -ае.

прасі́цца, прашу́ся, про́сішся, про́сіцца; незак.

1. Прасіць аб дазволе зрабіць што-н., адправіцца куды-н.

П. на каток.

2. Пра дзяцей: прасіць дазволу адправіць натуральную патрэбу.

П. на гаршчок.

3. Прасіць прабачэння, спагады, дапамогі і пад. (разм.) —

Адпусціце мяне, не мучце! — просіцца хлопчык.

4. перан. Быць гатовым да чаго-н., вельмі прыдатным для чаго-н. (разм.).

Пейзаж так і просіцца на палатно.

|| наз. папрасі́цца, -рашу́ся, -ро́сішся, -ро́сіцца (да 1—3 знач.).

перакана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго (што).

1. і з дадан. Прымусіць паверыць чаму-н., упэўніць у чым-н.

Яго словы пераканалі нас.

Ён пераканаў, што трэба рабіць менавіта так.

2. з інф. або злуч. «каб». Угаворамі схіліць да чаго-н., прымусіць зрабіць што-н.

П. каго-н. застацца.

Трэба п. яго, каб ехаў сёння.

|| незак. перако́нваць, -аю, -аеш, -ае; наз. перако́нванне, -я, н.

|| наз. перакана́нне, -я, н.

супярэ́чнасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Узаемадзеянне супрацьпастаўленых і ўзаемазвязаных сутнасцей як крыніц самаруху і развіцця (спец.).

Дыялектычныя супярэчнасці.

2. Палажэнне, пры якім адно (выказванне, думка, учынак) выключае іншае, не сумяшчальнае з ім.

С. у поглядах.

3. Выказванне або ўчынак, накіраваны супраць каго-, чаго-н.; пярэчанне, супярэчанне; процілегласць.

Супярэчнасці па цане на газ і нафту абвастраюць міжнародныя адносіны.

◊

Дух супярэчнасці — імкненне зрабіць не так, а зусім інакш.