склець, ‑е́ю, ‑е́еш, ‑е́е; незак.
Абл. Зябнуць, мерзнуць, стыць. [Сымон Мікуць:] Мы толькі ўдвух з канём былі сёння на полі. Дождж ідзе, а мы склеем удвух. Чорны. Склелі дрэвы, склелі будынкі. Ракаталі, заходзілася на марозе трактары. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таўшча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Абл. Станавіцца таўсцейшым, больш тоўстым. Дрэвы ўсе раслі, таўшчалі, А закіданы дубок .. Змізарнелы і адметны, Для другіх дубоў чужы, З ім быў кожны непрыветны, Як той камень на мяжы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пералама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -ламі; -лама́ны; зак.
1. што. Зламаць напалам, на часткі.
П. палку.
2. што. Паламаць усё, многае.
Вецер пераламаў усе дрэвы.
3. перан., каго-што. Перамяніць чый-н. характар, звычкі, паводзіны, прымусіць стаць іншым.
Гэтага чалавека цяжка п.
П. свой характар.
|| незак. перало́мліваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.) і перало́мваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гну́цца, гну́ся, гне́шся, гне́цца; гнёмся, гняце́ся, гну́цца; гніся; незак.
1. Прымаць дугападобную, выгнутую форму; схіляцца.
Дрэвы г. да зямлі.
Чалавек гнецца ад цяжкай ношы.
2. Рабіцца няроўным; згінацца.
Ліст жалеза добра гнецца.
3. перан. Траціць стойкасць, паддавацца чыйму-н. уздзеянню.
Г. перад панам.
|| зак. пагну́цца, 1 і 2 ас. адз. звычайна не ўжыв., -гне́цца; -гнёмся, -гняце́ся, -гну́цца і сагну́цца, -гну́ся, -гне́шся, -гне́цца; -гнёмся, -гняце́ся, -гну́цца; -гніся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
назна́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.
1. каго (што). Прызначыць на якую-н. пасаду, працу.
Н. загадчыкам кафедры.
2. што. Намеціць, вызначыць тэрмін.
Н. сустрэчу на вечар.
3. што. Устанавіць (зарплату, пенсію і пад.).
Н. пенсію.
4. што. Прысудзіць (у якой-н. гульні).
Н. штрафны ўдар.
5. што. Паставіць знак, пазначыць меткай.
Н. дрэвы на высечку.
|| незак. назнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. назначэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апушы́ць, -шу́, -шы́ш, -шы́ць; -шы́м, -шыце́, -ша́ць; апу́шаны; зак., што.
1. Абшыць па краях футрам (адзенне, абутак).
А. паліто.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра снег, іней: зацерушыць, абсыпаць.
Іней апушыў дрэвы прысад.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрыць, акружыць пушком, чым-н. пушыстым.
|| незак. апу́шваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. апу́ха, -і, ДМ апу́се, ж. (да 1 знач.) і апу́шванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
круго́мII предлог с род. круго́м, наво́кал, навако́л, вако́л, наўко́ла, наўко́л (каго, чаго);
круго́м о́зера расту́т дере́вья наво́кал (навако́л, вако́л, наўко́ла, наўко́л) во́зера расту́ць дрэ́вы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
няча́сты, ‑ая, ‑ае.
Які адбываецца, здараецца, паўтараецца і пад. не вельмі часта; рэдкі. У тайзе мароз шчапаў дрэвы, ноч далёка і доўга раскідвала гучнае рэха, і Цаліна, якая ўжо засынала, пачула гэтыя нячастыя марозныя гукі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заклеймава́ць, ‑кляймую, ‑кляймуеш, ‑кляймуе; зак., каго-што.
1. Паставіць кляймо, метку. Заклеймаваць дрэвы. Заклеймаваць каня.
2. перан. Даць рэзкую адмоўную ацэнку, сурова асудзіць, прызнаўшы чые‑н. учынкі ганебнымі. Ганьбай заклеймаваў Максім Танк заакіянскіх гандляроў людзьмі. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закуро́дымлены і закурады́млены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад закуродыміць, закурадыміць.
2. у знач. прым. Пакрыты сажай; задымлены. Закуродымленая кепка была нацягнена на лоб. Чорны. Злева і справа чарнелі папялішчы, пахіленыя закурадымленыя каробкі, абгарэлыя дрэвы. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)