га́ганне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. гагаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Гаганне гусей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

віската́нне, ‑я, н.

Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. віскатаць, а таксама гукі гэтага дзеяння; віскат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

такава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. такаваць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Такаванне цецерукоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

у..., прыстаўка.

I. Ужываецца пры ўтварэнні дзеясловаў і абазначае: 1) накіраванасць дзеяння ўнутр прадмета або асяроддзя, напрыклад: убіць, увезці, уехаць, уплесці, упхнуць; 2) распаўсюджанне дзеяння на ўвесь аб’ект або на частку яго, напрыклад: увешаць, укачаць, утыкаць, удзяліць; 3) давядзенне дзеяння да пэўнага выніку, напрыклад: увязаць, угаварыць, угарнуць, укарміць, усаліць, узгодніць, умаліць; 4) працяканне дзеяння насуперак чаму‑н., напрыклад: уляжаць, усядзець, уцярпець; 5) аддзяленне часткі ад прадмета, змяншэнне або павелічэнне яго колькасці, аб’ёму, змяненне якасці, напрыклад: урэзаць, уцаніць, удвоіць, утроіць, усушыць; 6) устойлівасць дзеяння, напрыклад: устаяцца, угніцца, успацца, угневацца, улегчыся; 7) поўнае паглыбленне ў дзеянне, напрыклад: углядзецца, услухацца, учытанна, удумацца; 8) звычкі суб’екта, яго асаблівыя рысы, напрыклад: унадзіцца, ублытацца, ужыцца; 9) стан суб’екта, напрыклад: упіцца, угамавацца, узрушыцца; 10) узаемнасць дзеяння, напрыклад: угаварыцца, умовіцца, улюбіцца.

II. Ужываецца для ўтварэння прыслоўяў і абазначае: 1) месца, прастору, напрыклад: убок, уверх, угару, улева, управа, уверсе, унізе, удалі, увысі; 2) час, напрыклад: увосень, увясну, узімку, уначы, увечары; 3) меру і ступень, напрыклад: удвайне, утрайне; 4) спосаб дзеяння, напрыклад: употай, увачавідкі, угалоп, уголас, улегцы.

III. Утварае форму закончанага трывання дзеясловаў, напрыклад: уджаліць, укусіць, упісаць, уклеіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

націскны́, -а́я, -о́е.

1. Які служыць для націскання (спец.).

Н. болт.

2. Які прыводзіцца ў дзеянне націсканнем.

Міна націскнога дзеяння.

3. У мовазнаўстве: які стаіць пад націскам (пра склад, слова).

Націскныя галосныя.

|| наз. націска́льнасць, -і, ж. (да 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ра́дыус, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У матэматыцы: адрэзак прамой лініі, які злучае цэнтр з любым пунктам акружнасці або паверхні шара.

2. перан. Велічыня ахопу чаго-н., вобласць распаўсюджання чаго-н.

Р. дзеяння авіяцыі.

|| прым. ра́дыусны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кракта́нне і крахта́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. крактаць, крахтаць, а таксама гукі гэтага дзеяння.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зы́канне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. зыкаць — зыкнуць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Зыканне пчол.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вя́канне, ‑я, н.

Разм. Дзеянне паводле дзеясл. вякаць (у 1 знач.), а таксама гукі гэтага дзеяння.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гагата́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. гагатаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Чулася гагатанне гусей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)