тыту́нь, ‑ю, м.
1. Травяністая расліна сямейства паслёнавых, лісце якой багата нікацінам. Садзіць тытунь. □ Аднойчы бацька пасынкаваў тытунь. Адломленыя парасткі і лісце ён паклаў на печы сушыць. Навуменка.
2. Высушанае і дробна нарэзанае лісце і сцёблы гэтай расліны, якія ідуць на курэнне. Уважліва, усё з той жа бацькоўскай усмешкай слухаючы Васю, Леанід Ільіч набіў тытунём сваю люлечку з доўгім роўным цыбуком і запыхкаў дымам. Краўчанка. Бацька выйшаў за Антонам на вуліцу, аддаў яму на памяць тытунь з капшуком. Мыслівец.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зве́рху, прысл.
1. У напрамку ўніз.
З. пасыпалася лісце.
Глядзець з. ўніз (таксама перан.: адносіцца да каго-н. з пагардай, высакамерна).
2. З боку вышэйстаячых органаў.
Дырэктыва з.
3. Па паверхні, у верхняй частцы чаго-н.
Тлушч плавае з.
Масла сапсавалася толькі з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
калаці́цца, калачу́ся, кало́цішся, кало́ціцца; незак.
1. Дрыжаць, хістацца, трэсціся.
Сцены калоцяцца ад выбухаў.
К. ад страху.
Лісце калоціцца.
Сэрца моцна калоціцца.
2. Сварыцца, біцца (разм.).
3. перан. Непакоіцца, хвалявацца за каго-, што-н., клапаціцца аб кім-н.; ашчадна расходаваць.
К. за сваё дабро.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агалі́цца, агалю́ся, аго́лішся, аго́ліцца; зак.
1. Зняць вопратку, стаць голым (разм.).
2. Скінуць покрыва, лісце і пад.
Лес агаліўся.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць адкрытым, даступным для праціўніка.
Фронт агаліўся.
|| незак. агаля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. агале́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аб’е́сці, аб’е́м, аб’ясі́, аб’е́сць; аб’ядзі́м, аб’ясце́, аб’яду́ць; аб’е́ў, аб’е́ла; аб’е́ш; аб’е́дзены; зак., каго-што.
1. Абгрызці, абкусаць з бакоў, з’есці што-н. зверху.
Вусень аб’еў лісце.
2. З’еўшы многа, прычыніць страту каму-н. (разм.).
Ён вас не аб’есць.
|| незак. аб’яда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
серабры́сты, -ая, -ае.
1. Які колерам і бляскам нагадвае серабро.
С. іней.
Серабрыстая луска.
Серабрыстыя скроні (з сівізной). Серабрыстая таполя (таполя, у якой лісце з ніжняга боку пакрыта пушком).
2. перан. Меладычна-звонкі, высокага тону.
С. голас жаўранка.
|| наз. серабры́стасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ло́пасцевы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае лопасці. Лопасцевае кола. Лопасцевая турбіна.
2. Падобны па форме на лопасць. Лопасцевае лісце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падвя́лы, ‑ая, ‑ае.
Які падвяў. Падвялае лісце. □ Пахла разагрэтаю за дзень жывіцаю, падвялым сенам і травою, грыбамі. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пі́сарства, ‑а, н.
Разм. Занятак, пасада пісара. У апошнім лісце жонка ўпрошвала кінуць пісарства і прыехаць на зямлю. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слаяві́шча, ‑а, н.
Спец. Цела ніжэйшых раслін (грыбоў, водарасцей, імхоў), у якіх адсутнічае чляненне на корань, сцябло і лісце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)