гру́ца, ‑ы, ж.

Абл. Ячменныя крупы, а таксама каша з гэтых круп. Пудзік хлеба з мякінай, Груцы, бобу крыху. Якой бульбы асьміну — Ці ж не дос[ыц]ь мужыку? Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Карпа́чка ’драўляны плужок для акучвання бульбы’ (Выг.), да карпацы (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

галу́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

1. Круглы камяк, шарык, скачаны з якога‑н. мяккага рэчыва. Галушка воску. Качаць сыр у галушкі.

2. толькі мн. (галу́шкі, ‑шак). Страва ў выглядзе дробных клёцак (з мукі або дранай бульбы), прыгатаваных на булёне ці на малацэ. Глядзелі хлопцы як на дзіва, Як дзядзька, цеста замяшаўшы, Качаў галушкі, міску ўзяўшы. Колас. З бульбы ў нас галушкі вараць, Нашу бульбу ўсюды хваляць. Русак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бра́га, -і, ДМ бра́зе, ж.

1. Рошчына з соладу, мукі і бульбы, з якой гоняць спірт.

2. Адыходы пасля такой перагонкі ў выглядзе асадку.

3. Пітво дамашняга вырабу з хмелем і цукрам.

Не столькі той брагі, колькі звягі (прымаўка).

|| ласк. бра́жка, -і, ДМ -жцы (да 3 знач.).

|| прым. бра́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

натаўчы́, -таўку́, -таўчэ́ш, -таўчэ́; -таўчо́м, -таўчаце́, -таўку́ць; -то́ўк, -таўкла́, -таўкло́; -таўчы́; -то́ўчаны; зак.

1. чаго. Стаўчы якую-н. колькасць.

Н. бульбы.

2. чаго. Збіць таўкачом шалупайкі з зерня ў працэсе вырабу круп.

Н. проса.

3. чаго. Разбіць шмат чаго (разм.).

Н. бутэлек.

4. каго-што, у што, каму. Набіць, збіць, надаваць кухталёў (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апо́лец, ‑льца, м.

Абл. Вялікі кавалак свінога сала, які атрымліваецца пры разбіранні тушы. Энзэ і сапраўды грунтоўны, — аполец сала, бохан хлеба, пара каўбас, з кошык бульбы і яблыкі. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ацямне́ць, ‑ее; безас. зак.

Разм. Звечарэць, прыцямнець. А як ацямнела, распалілі вогнішча. Савіцкі. Увечары, як ацямнела, што не стала відаць у разоры вывернутай плугам бульбы, .. [я і маці] сабраліся ісці дадому. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

недабо́р, ‑у, м.

Няпоўны збор, набор каго‑, чаго‑н.; недабраная колькасць каго‑, чаго‑н. [Данілевіч] ведаў, як цяжка перажывала Мар’яка ў мінулым годзе недабор сямідзесяці цэнтнераў бульбы з гектара. Стаховіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Разм.

1. Пхаючы, усунуць куды‑н. усё, многае. Упхаць усю салому ў мяшок.

2. Груб. З’есці вялікую колькасць чаго‑н. Місу бульбы ўпхаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чыгуне́ц, ‑нца, м.

Абл. Чыгун (у 2 знач.). Тым часам гаспадыня дастала з печы чыгунец добра ўпаранай бульбы, .. унесла з пограба гуркоў і паставіла ўсё гэта на стол. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)