Verbum

Бахрама́ ’махры’ (Бяльк.), бахрома́ (Сакал.), бахрыма́ (Бяльк.). Рус. бахрома́, укр. бахрома́. Запазычанне з цюрк. моў: параўн. тур., крым.-тат. maχrama ’вуаль для жанчын’ (< араб.), Фасмер, 1, 137; Дзмітрыеў (Тюрк. эл., 19–20) удакладняе, што запазычанне з кыпч. цюрк. моў (дзе ёсць чаргаванне m : b). Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 60. Бел. і ўкр. словы, відавочна, узяты з рус. мовы.

Бгаць ’гнуць, мяць, камячыць’. Рус. бгать, укр. бга́ти. Цёмнае слова. Паводле адной версіі, усх.-слав. *бъгати < гъбати (да слав. gъb‑ ’гнуць’). Бернекер, 366; Міклашыч, 82; Праабражэнскі, 1, 192. Патабня (РФВ, 4, 125) і Ільінскі (РФВ, 62, 254) параўноўваюць бгати з ст.-інд. bhujáti ’гне’, гоц. biugan, ням. biegen ’гнуць’ (параўн. яшчэ Траўтман, 39). Некаторыя заўвагі Фасмер, 1, 140.

Борць. Рус. борть, укр. борть, польск. barć, чэш. brť. Прасл. (дыял., бо няма ў паўдн. славян) bъrtь ’борць’; да і.-е. *bher‑ ’рэзаць’ (першапачаткова bъrtь ’дзюрка, выраз’). Параўн. лац. forāre свідраваць’, ст.-в.-ням. borōn (ням. bohren). Няпэўным застаецца параўнанне з літ. bùrtas жэрабя’, Бернекер, 109; Праабражэнскі, 1, 38; Фасмер, 1, 198; Слаўскі, 1, 28; Брукнер, 15–16.

Бо́сы. Рус. босо́й, укр. бо́сий, ст.-рус. босъ, польск. bosy, чэш. bosý, балг. бос, серб.-харв. бо̑с і г. д. Прасл. bosъ ’босы’, і.-е. *bhosos ’голы, босы’. Параўн. літ. bãsas, лат. bass, ст.-в.-ням. bar ’голы’ (< *baza‑ < *basa‑), ням. barfuß ’басаногі’, арм. bok‘ ’босы’. Праабражэнскі, 1, 39; Фасмер, 1, 199; Слаўскі, 1, 39; Траўтман, 28.

Боўт ’рыбацкая прылада боўтаць ваду’ (КЭС, лаг., Нас., Янк. I), таксама бо́ўтка (Касп., Мядзв.), бо́ўтала (Нас.). Рус. болт, укр. бовт ’тс’. Бернекер (118) лічыць, што слова звязана з bьlt‑ (гл. бо́ўтаць). Фасмер (1, 190) памылкова хоча бачыць тут сувязь з рус. і г. д. болт ’болт’, польск. bełt (< н.-ням. (bolt(e), гал. bout). Параўн. боўтаць.

Бра́вы ’бравы’ (Нас. Сб., Шат., БРС), ’прыгожы’ (Лысенка, ССП). Рус. бра́вый, укр. бра́вий. Запазычанне з франц. brave (можа, праз ням. brav) або з італ. bravo ’тс’. Гл. Фасмер, 1, 205; Шанскі, 1, Б, 184–185. Да гісторыі і распаўсюджання слова ў еўрапейскіх мовах гл. яшчэ Клюге, 98; MESz, 1, 367 (там і літ-ра). Шатэрнік лічыць гэта слова русізмам.

Бра́ма ’вароты’, укр. бра́ма, рус. дыял. бра́ма. Запазычанне з польск. brama ’тс’ (ст.-польск. brana, brama, brona, broma), якое запазычана з чэш. brána ’тс’ (а гэта да дзеяслова *borniti ’абараняць’). Бернекер, 74; Брукнер, 38; Фасмер, 1, 206; Слаўскі, 1, 41; Рыхардт, Poln., 36; Рудніцкі, 192; Кюнэ, Poln., 46. Ст.-бел. брама, брана, брона < польск. brama, brana, brona (Булыка, Запазыч.).

Брыво́, брыва́ (Касп., Бяльк., Бір. Дзярж.). Рус. бровь, укр. брова́, польск. brew, чэш. brva, ст.-слав. бръвь, серб.-харв. о̏брва. Прасл. *bry (родн. скл. *brъve). І.‑е. *bhrū‑s ’брыво’ (: *bhreu̯‑). Параўн. літ. bruvìs, грэч. ὀφρῦς, ст.-інд. bhrū́ṣ, ст.-англ. brú, ст.-в.-ням. brāwa (ням. Braue, Augenbraue). Бернекер, 91; Траўтман, 38; Слаўскі, 1, 42; Фасмер, 1, 215.

Бу́льба, таксама бу́льма (Шат., Жд.) > бу́льва (Федар., 1). Рус. дыял. бу́льба, бу́ньба, укр. бу́льба, бу́льва. Запазычанне з зах.-слав. моў: польск. bulba, bulwa, чэш. bulva (а гэта з ням. Bolle ’клубень, цыбуліна’ або з лац. bulbus). Бернекер, 100; Рыхардт, Poln., 38; Кюнэ, Poln., 47; Рудніцкі, 252; Фасмер, 1, 240; Маеўскі, PF, 4, 646. Параўн. і Шанскі, 1, Б, 223.

Бура́н ’моцны вецер; надвор’е, калі дзьме вецер і ідзе снег’ (БРС, Інстр. I). Рус. бура́н, укр. бура́н. Запазычанне з цюрк. моў (тур., тат. buran ’мяцеліца, пурга’). Праабражэнскі, 1, 53; Фасмер, 1, 243–244; Дзмітрыеў, Тюрк. эл., 22; Шанскі, 1, Б, 229; Рудніцкі, 258; Локач, 29. Паводле Шанскага, там жа, бел., укр. бура́н запазычаны непасрэдна з рус. мовы.