Дальбуг ’далібог’ (Сцяшк. МГ). Прамое запазычанне з польск. dalibóg ’тс’ (польск. слова < da + li + bóg; параўн. Слаўскі, 1, 137). Параўн. далібо́г (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Карту́з ’шапка з казырком’. З н.-ням. kartûse (< франц. cartouche < італ. cartoccio), нямецкае слова значыла таксама ’папяровы мяшочак з табакай’. Параўн. наступнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ка́ін ’пракляты, які не раскаяўся, акаянны’ (Нас.). У даным выпадку не выключаны ўплыў дзеяслова каяць, каяцца або яго вытворных. Параўн. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ківі́лка ’мерны сажань’ (ТС). Няясна. Магчыма, да вілках (гл.) ’назва прыстасаванняў з раздвоеным канцом’. Пачатак слова да ка‑ з наступнай асіміляцыяй галосных.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ле́ці ’леты, гады’ (Бяльк.) — з формы парнага ліку, параўн. ст.-бел. лѣтѣ (з рэдукцыяй галоснай -е ў канцы слова). Да лёта (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́міс ’падкладачная тканіна’ (іўеў., Сл. ПЗБ; бабр., Запіскі). Няясна. Магчыма, з польск. mamis ’рэдкая, недарагая баваўняная тканіна’, якое таксама этымалагічна цёмнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матэры́зна ’брыдкія словы, мат’ (Нас.). Утворана па існаваўшаму тыпу мацяры́зна ’спадчына па мацеры’ ад слова мат (гл.). Сюды ж матэркі ’брыдкі’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пане́хтуваць ’зганьбіць’ (Сл. ПЗБ). Укр. поне́хтувати ’пагрэбаваць; папсаваць, зрабіць шкоду’. Ад nechati (гл: няхай) з т укладным у выніку экспрэсіўнага характару слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па́трубля ’вотруб’е (ігн., Сл. ПЗБ). У выніку кантамінацыі балтызму nacėi і бел. вотруб’е (гл.). У канцы слова ‑л‑ з ‑и‑ (< прасл. -ьje).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пра́зі мн. л. ’чуткі’ (віл., Сл. ПЗБ). Нямела, магчыма, да польск. frazes ’фраза’, старое ’слова, зварот, выраз’ з адаптацыйнай зменай ф > п.⇉.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)