голь, ‑і, ж.
Разм. Тое, што і галота. — Ну, вось вам і праўда, — адказвае.. пан, — голь нямытая, працаваць вам заўсёды на нас, паноў. Нар. казка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выжы́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Працаваць з вялікім стараннем, з натугай. Цяжка было.. [Акіліне] з дачкою выкідацца з бясхлеб’я, але ж выжыльвалася як магла. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сляса́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Разм. Працаваць слесарам, выконваць слясарную работу. — А дзе.. [сын] працуе? — спытала Люба. [Лукер’я Назараўна:] — У гаражы. Шафёрам быў, а цяпер слясарыць, рамантуе... Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ты́раць ‘цяжка працаваць’ (Сцяшк. Сл.; Скарбы). Параўн. польск. tyrać ‘цяжка працаваць, не шкадуючы сіл і здароўя’, аргат. ‘красці’, ‘працаваць’ (Каня, Słownik), tyrać, terać ‘псаваць, нішчыць, траціць’, ‘надрывацца’, каш. tërac, tėrac ‘тс’, utërac są ‘змучыцца’, чэш. týrati ‘мучыць; катаваць (жывёл)’, славац. týrať ‘мучыць’. Арэальна, хутчэй за ўсё, запазычана з польскай мовы; узводзіцца да дыял. зах.-слав. *tyrati няяснага паходжання. Не зусім надзейна звязваецца генетычна з прасл. *turiti ‘паганяць’, ‘гнаць’, ‘турыць’ (Брукнер, 589; Махэк₂, 664; Рэйзак, 687; SEK, 5, 146–147). Пры прасл. *tiriti ‘мучыць’ да *terti ‘церці’ (Пралік, 637). Значэнне ‘красці’ ў польскай мове, відаць, у выніку збліжэння з усх.-слав. тырыць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ківа́цца ’рытмічна хістацца, калыхацца, віхляцца’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Касп., Бяльк.), ’нахіліўшыся працаваць’ (Сл. паўн.-зах., Касп., Бяльк.). Гл. ківаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
накама́рнік, ‑а, м.
Сетка або мяшок для аховы ад камароў. Працаваць у накамарніках. □ Хадзіць.. [у тайзе] можна толькі ў накамарніках — марлевых сетках, якія закрываюць твар і шыю. Гавеман.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раство́рны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да раствору; прызначаны для прыгатавання раствору. Хутка Зіна пачала працаваць мулярам, а Зоя пайшла ў брыгаду на растворны вузел. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаадда́ча, ‑ы, ж.
Поўная аддача ўсіх сіл, здольнасцей, ведаў якой‑н. справе. Працаваць з поўнай самааддачай. □ Гэтая сцэна [са спектакля «Жывы труп»] можа служыць узорам акцёрскай натхнёнасці і самааддачы. Сабалеўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вары́цца, вару́ся, ва́рышся, ва́рыцца; незак.
1. Гатавацца кіпячэннем на агні.
Булён варыцца.
Бульба варыцца.
2. Падвяргацца апрацоўцы шляхам кіпячэння, плаўлення.
Клей варыцца.
Сталь варыцца.
◊
Варыцца ў сваім (уласным) саку — жыць або працаваць, не падтрымліваючы сувязі з іншымі, не выкарыстоўваючы іх вопыт.
|| зак. звары́цца, звару́ся, зва́рышся, зва́рыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разукамплектава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак.
1. што. Зняўшы або прыняўшы часткі абсталявання, прывесці (прадпрыемства, механізм) у стан немагчымасці працаваць, дзейнічаць.
2. каго-што. Парушыць цэласнасць чаго-н. укамплектаванага, скамплектаванага.
Р. звяно.
Р. бібліятэку.
|| незак. разукамплекто́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. разукамплекто́ўванне, -я, н. іразукамплектава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)