паджартава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., з каго-чаго, над кім-чым.
Разм. Пасмяяцца з каго‑, чаго‑н., зрабіць каго‑, што‑н. прадметам сваіх жартаў. [Настаўнік:] — Ідучы паціху за імі, .. [механік] чуў, што казалі бабы, дый паджартаваў трохі з іх. Мурашка. Паджартавала [Гэля] і над Зосяю. Гартны. // без дап. Сказаць жарт, пажартаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кіпцюра́сты, ‑ая, ‑ае.
З вялікімі і вострымі кіпцюрамі. Кіпцюрасты кружыць птах Над бярозкай — ажно страх. Шушкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трые́ра, ‑ы, ж.
У Старажытнай Грэцыі — ваенны карабель з трыма радамі вёсел, размешчаных адно над другім.
[Грэч. triērēs.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
На́варат ’бервяно ў зрубе, над прасценкамі, над вокнамі і над дзвярамі’ (брагін., Шатал.), ’тс’ і ’верхні вушак у дзвярах’ (жытк., Нар. сл.), на́варатня ’бервяно, якое кладзецца над вокнамі і дзвярыма’ (цэнтр.-палеск.), на́воротні ’бярвенні з выдзяўбанымі паглыбленнямі, у якія ставяць кроквы’ (пінск., Нар. лекс.), на́варацень ’бервяно, якое кладзецца на куравіцы і на якім умацоўваецца вясло (на плыце)’ (падзеш., Нар. сл.). Мяркуючы па семантыцы, найбольш верагодна ад вароты ’праём, прастора паміж дзвюма вертыкальнымі апорамі’, тады на́варат і пад. ’тое, што перакрывае такі праём’; менш верагодна ад навярну́ць ’накаціць’, варочаць ’куляць, варочаць’, хаця не выключана, што для плытагонскага тэрміна гэта зусім магчыма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
картэ́ль, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Аб’яднанне буйных прадпрыемстваў якой-н. галіны прамысловасці, якія захоўваюць камерцыйную і вытворчую самастойнасць, арганізаванае з мэтай рэгулявання вытворчасці, забеспячэння панавання на рынку, кантролю над цэнамі і атрымання манапольных прыбыткаў.
Нафтавы к.
2. Пісьмовы выклік на дуэль (уст.).
|| прым. картэ́льны (да 1 знач.), -ая, -ае.
Картэльнае аб’яднанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пад’ём, -у, м.
1. гл. падняцца, падняць.
2. Участак дарогі, які ідзе ўверх.
Круты п.
3. Выпуклая частка нагі ад пальцаў да шчыкалаткі, над ступнёй.
Боты ціснуць у пад’ёме.
◊
Лёгкі (або цяжкі) на пад’ём (разм.) — лёгка (або з цяжкасцю) адважваецца ісці, ехаць, рухацца, рабіць што-н.
|| прым. пад’ёмны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
страха́, -і́, ДМ страсе́, мн. стрэ́хі і (з ліч. 2, 3, 4) страхі́, стрэх, ж.
1. Верхняя покрыўная частка будынка, якая засцерагае яго ад атмасферных з’яў.
Саламяная с.
Шыферная с.
Чарапічная с.
2. перан. Пра дом, прытулак.
Мець страху над галавой.
|| памянш. стрэ́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наздзе́кавацца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; зак., з каго-чаго і над кім-чым.
Вельмі абразіць, прынізіць, зняважыць каго‑н. Ніна ведала ўжо, што абмануў яе Лявон, наздзекаваўся над ёю. Галавач. // Фізічна ўздзейнічаць на каго‑н.; пабіць, збіць. [Дзед:] — Паздзекаваліся легіянеры над.. хлопцамі, білі, ажно ніводнай кветачкі цэлай у іх не засталося. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
салю́т, -у, М -лю́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Ваенная форма прывітання або аддача пашаны каму-, чаму-н. ружэйнымі або артылерыйскімі залпамі, падняццем ці апусканнем сцяга і пад., а таксама стральба і феерверк з прычыны ўрачыстай даты, падзеі.
С. дваццаццю артылерыйскімі залпамі.
2. Прывітанне пры сустрэчы з кім-н.
Салют, сябры!
○
Піянерскі салют — прывітанне, якое выражаецца ў падняцці над галавой правай рукі.
|| прым. салю́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
згары́, прысл.
Разм. Зверху, з вышыні. Сняжынкі вялізныя, розных форм паціху спускаюцца згары, мітусяцца над зямлёю. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)