агрэ́сія, -і, ж.

1. Дэструктыўныя паводзіны або форма адносін, якія наўмысна прычыняюць шкоду інш. асобам, аб’ектам нападзення.

А. падлеткаў.

2. Паводле міжнароднага права незаконнае прымяненне ўзброенай сілы адной дзяржавай супраць суверэнітэту, тэрытарыяльнай недатыкальнасці або палітычнай незалежнасці другой дзяржавы.

Імперыялістычная а.

|| прым. агрэсі́ўны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абвандрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.

Абысці, аб’ездзіць, падарожнічаючы, нейкую тэрыторыю, пабываць у многіх мясцінах. [Кліменці:] Я па слядах Францішка Скарыны абвандраваў дзяржавы ўсёй Еўропы. Клімковіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазашлю́бны, ‑ая, ‑ае.

Які адбываецца, існуе і пад. не ў шлюбе. Пазашлюбная сувязь. □ Маці пазашлюбнага дзіцяці атрымлівае ад дзяржавы дапамогу на яго ўтрыманне. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ры́мляне, ‑ян; адз. рымлянін, ‑а, м.; рымлянка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. рымлянкі, ‑нак; ж.

1. Грамадзяне старажытнай Рымскай дзяржавы.

2. Жыхары горада Рыма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экспа́нсія, ‑і, ж.

Пашырэнне сферы ўплыву капіталістычнай дзяржавы ці манапалістычнай групы эканамічнымі ці пазаэканамічнымі метадамі, імкненне да захопу новых тэрыторыя. Імперыялістычная экспансія. Эканамічная экспансія.

[Ад лац. expansio — расшырэнне, распаўсюджанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сервіту́т, ‑у, М ‑туце, м.

У антычным, феадальным і капіталістычным грамадстве — права карыстацца чужой уласнасцю ў пэўных межах; а таксама права на абмежаванне ўласніка ў пэўных адносінах. Зямельны сервітут. □ Зацвярджаўся нейкі панскі прыхвасцень грамадскім солтысам або яшчэ якой шышкай, адбіраў пан у вёскі сервітут на выган. Машара.

•••

Міжнародны сервітут — абмежаванне ўлады якой‑н. дзяржавы над якой‑н. тэрыторыяй на карысць іншай дзяржавы.

[Ад лац. servitus, servitutis — павіннасць, падначаленасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грамадзя́нскасць, ‑і, ж.

Усведамленне сваіх правоў і абавязкаў у адносінах да дзяржавы; грамадзянская арганізаванасць і дысцынлінаванасць. Грамадзянскасць і патрыятызм ніколі не супрацьстаялі адно другому. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

айчы́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да айчыны. Айчынныя героі. Айчынны фронт. // Створаны ў межах сваёй дзяржавы; не заметны. Айчынная навука. Айчынныя станкі. Айчынныя тавары.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

контрасігна́цыя, ‑і, ж.

Спец. Подпіс афіцыяльнай асобы (напрыклад, міністра) на дакуменце, выдадзеным кіраўніком дзяржавы, які азначае, што дадзеная асоба бярэ па сябе адказнасць за дакумент.

[Ням. Kontrassignation ад лац. contra — супраць і assigno — стаўлю пячатку.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэпрэса́ліі, ‑лій; адз. рэпрэсалія, ‑і, ж.

Кніжн. Прымусовыя меры з боку адной дзяржавы ў адносінах да другой у адказ на неправамерныя дзеянні. // Уст. Рэпрэсіўныя меры.

[Лац. repressaliae.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)