няздо́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не мае здольнасцей, таленту. Няздольны вучань. // да чаго і з інф. Які не мае якой‑н. здольнасці, умення рабіць што‑н. Няздольны да музыкі. Няздольны маляваць.
2. Які не ўмее рабіць чаго‑н., не мае якасцей, уласцівасцей, патрэбных для чаго‑н. Васіль адступіўся ад натоўпу, павалокся на сваё поле. То стаяў, то тупаў, няздольны стрымаць.. непатрэбную кволасць. Мележ. Вялікае.. было ў.. [немцаў] расчараванне, калі яны заспелі пустыя шчыліны, разбітыя, няадольныя да бою гарматы. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фро́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Буржуазна-дваранскі рух супраць абсалютызму ў Францыі сярэдзіны 17 ст. // Наогул якая‑н. апазіцыя, што супрацьпастаўляе каму‑, чаму‑н. свае погляды, сваю палітыку і пад. Нездарма ў яго [Галоўнага] часта бывалі вострыя сутычкі з Адамам Стронгам і яго падапечнай літаратурнай фрондай. Паслядовіч.
2. перан. Кніжн. Незадаволенасць кім‑, чым‑н.; франдзёрства. Прычыны ж гэтай фронды і ўсяго Косцевага няправільнага жыцця аўтар бачыць у пласцінках джазавай музыкі, у залішнім ужыванні рому. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стра́стный
1. (очень сильный) мо́цны; (горячий) гара́чы; (преданный) адда́ны;
стра́стное жела́ние мо́цнае (гара́чае) жада́нне;
2. (крайне увлечённый чем-л.) заўзя́ты, страшэ́нны, стра́шны;
стра́стный люби́тель му́зыки заўзя́ты ама́тар му́зыкі;
3. (пылкий, чувственный) стра́сны, па́лкі, гара́чы;
стра́стный взгляд па́лкі по́гляд;
стра́стный поцелу́й гара́чы пацалу́нак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нахі́л, -лу м.
1. накло́н;
2. перен. (расположение) накло́нность ж., скло́нность ж.; призва́ние ср.; предрасположе́ние ср.;
н. да разумо́вай пра́цы — накло́нность (скло́нность) к у́мственному труду́;
н. да му́зыкі — призва́ние к му́зыке;
н. да яко́га-не́будзь захво́рвання — предрасположе́ние к како́му-л. заболева́нию
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дыбкі́,
У выразе: на дыбкі — а) на заднія ногі (стаць, падняцца і пад.). Конь, пужаючыся незразумелай яму мітусні і музыкі, шарахаўся ў натоўп, станавіўся на дыбкі. Васілевіч. Здаравенны дварняк, бразгаючы ланцугом, падняўся на дыбкі, злосна забрахаў. Хомчанка; б) прама ўверх, дыбам. Зямля скаланулася. Гэта Таня ўзарвала шнурам міну. Паравоз стаў на дыбкі і паляцеў пад адхон. Новікаў; в) перан. рэзка запратэставаць, выказаць нязгоду. [Каб] Сяргей перапрасіў, дык усё і абышлося б, але той стаў на дыбкі і пачаў адмаўляць сваю віну. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак.
1. Працаваць некаторы час. Пяцьдзесят год прапрацаваў бядак на фабрыцы, павялічваючы багацці яе ўладара. Пшыркоў. Больш дзесятка год прапрацавала.. [жанчына] на Калінаўшчыне і была добра знаёма і Камлюку і Струшню. М. Ткачоў.
2. што. Падрабязна вывучыць што‑н., усебакова азнаёміцца з чым‑н. Прапрацаваць творы класікаў марксізма-ленінізма. □ Часта, здаўшыся на просьбы студэнтаў, .. [Колас] адмяняў лекцыю і, узяўшы з аўдыторыі слова самастойна прапрацаваць чарговы раздзел з падручніка, чытаў новае апавяданне ці толькі што напісаны абразок з «Сымона-музыкі». Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сло́дыч, ‑ы, ж.
Разм.
1. Уласцівасць салодкага (у 1 знач.); салодкі смак. Слодыч цукерак. Слодыч вінаграду. Такая слодыч, есці немагчыма.
2. перан. Прыемнае адчуванне; асалода, задавальненне. Я палюбіў цябе, край украінскі, За слодыч музыкі бандур тваіх. Журба. Сэрца ведае тамленне, Сэрца знае слодыч мар. Колас. Апошні месяц Міця адчувае сябе роўным з сябрамі і ўдосталь п’е слодыч гэтага цудоўнага пачуцця. Навуменка. [Баляслаў] піў слодыч цішыні бацькаўскага гнязда. Чорны. Я знаю, што служба марская — не слодыч, А мора — не толькі адна прыгажосць. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́лас, -у, мн. галасы́, галасо́ў, м.
1. Гукі, якія ўтвараюцца ваганнем галасавых звязак, што знаходзяцца ў горле.
Ля рэчкі чуліся вясёлыя галасы.
Высокі г.
2. Асобная самастойная партыя многагалосага твора вакальнай і інструментальнай музыкі.
Раманс для двух галасоў.
3. Меркаванне, выказванне, думка.
Падаць г. (выказаць сваю думку). Прыслухоўвацца да голасу мас.
4. Права заяўляць сваё меркаванне пры вырашэнні дзяржаўных пытанняў.
Не хапіла аднаго голасу на выбарах.
Галасы выбаршчыкаў.
Падлік галасоў.
Рашаючы г.
5. Клавіш музычнага інструмента (разм.).
У акардэоне сапсаваліся галасы.
◊
На ўвесь голас — гучна, на поўную сілу.
У адзін голас — дружна, адзінадушна.
|| памянш. галасо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым. галасавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Галасавыя звязкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыхі́льнасць ж.
1. приве́рженность;
п. да ўла́ды — приве́рженность к вла́сти;
2. привя́занность;
п. да сябро́ўкі — привя́занность к подру́ге;
3. расположе́ние ср., располо́женность, сочу́вствие ср., доброжела́тельность, благожела́тельность, прия́знь; благоскло́нность, благоволе́ние ср.;
4. влече́ние ср.; пристра́стие ср.; страсть;
п. да му́зыкі — влече́ние (пристра́стие) к му́зыке
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пілі́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што і без дап.
Разм. Дрэнна, няўмела іграць на якім‑н. інструменце. [У карчме] у суботу, нядзелю і на свята пілікалі на скрыпках тутэйшыя не вельмі самавітыя музыкі Драбда і Шабас. С. Александровіч. // Абзывацца пісклівымі працяжнымі гукамі (аб музычных інструментах, пераважна смычковых). Дзесь у канцы вуліцы пілікала скрыпка, там жа чуўся радасны смех дзяўчат і іх крык і піск. Колас. // Абзывацца аднастайнымі прарэзлівымі гукамі (пра птушак і насякомых). У куточку за лавай пілікаў цвыркун, яго песня была аднастайная і роўная. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)