фее́рыя, ‑і, ж.
1. Тэатральны спектакль, цыркавы наказ з казачным сюжэтам, раскошнымі дэкарацыямі і рознымі сцэнічнымі эфектамі. [«Лясная песня» Л. Украінкі] не п’еса, не драма, не феерыя нават, а вялікая паэма жыцця гэтай лясной і вадзяной зямлі. «Полымя».
2. перан. Чароўнае, казачнае відовішча. У гэтай паўночнай феерыі, у багацці вады і неба, у шчодрасці рукатворнай прыгажосці не было нічога ад горада-цмока, горада-драпежніка, што паступова аблытаў шчупальцамі дарог цела сваёй ахвяры — зямлі. Караткевіч.
[Фр. féerie.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадпрые́мства, ‑а, н.
Вытворчая ці гандлёвая ўстанова. Нават калі Зімчук з дому ехаў у аб’езд па цагельных заводах ці па другіх прадпрыемствах горада, ён падвозіў Валю на работу. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; незак.
1. з каго-чаго. Належаць па нараджэнні да якога-н. класа, нацыі, саслоўя.
Ён паходзіць з рабочых.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), ад каго-чаго. Узнікаць, утварацца ад чаго-н.
Назва горада паходзіць ад ракі.
3. на каго-што. Быць падобным да каго-, чаго-н.
П. на бацьку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чэмпіён, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Спартсмен (або спартыўная каманда) — пераможца ў спаборніцтвах у якім-н. відзе спорту на першынство горада, краіны, свету.
Ч. свету па шахматах.
Ч.
Еўропы па боксе.
2. Жывёліна, якая заняла першае месца на выстаўцы, у спаборніцтвах.
|| ж. чэмпіёнка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым. чэмпіёнскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Су́здаль ’высокі нязграбны падлетак’ (кіраў., Нар. сл.), су́здыль ’сухі, танклявы чалавек’ (Бяльк.). Няясна; магчыма, аддзеяслоўны дэрыват ад суздо́ліць < здо́лець (гл.); першапачаткова, верагодна, у іранічным ужыванні. Трубачоў (Труды 1, 304) лічыць выпадковым фармальнае супадзенне з назвай горада рус. Суздаль (для якой прапануецца этымон *суздаль ’глінабітнае або цаглянае збудаванне’, параўн. ст.-слав. създати ’збудаваць’) і мяркуе пра балтыйскае паходжанне з формы, блізкай да літ. sausuõlis ’сухое дрэва’, што таксама няпэўна. Не выключаю ўтварэнне на базе шырока вядомых на ўсходзе Беларус! назваў гандляроў-разносчыкаў суздала, суздальцы, што паходзілі ад назвы горада.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Магне́зія ’вокіс, або соль магнія’ (ТСБМ) запазычана з рус. навуковай тэрміналогіі — магнезия, якое з ням. Magnesia або з н.-лац. magnesia < грэч. Μαγνησία — назва мясцовасці ў Фесаліі, горада ў Лідзіі (Гараеў, 448; Фасмер, 2, 556).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нядзе́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да нядзелі (у 1 знач.), уласцівы ёй. Нядзельны дзень. Нядзельны ранак. □ Нядзельны настрой лунаў над дваром, над будынкамі горада. Гартны.
•••
Нядзельныя школы гл. школа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трохсотгадо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які працягваецца, існуе трыста год. Трохсотгадовы перыяд.
2. Узростам у трыста год. Трохсотгадовы дуб.
3. Які мае адносіны да трохсотгоддзя (у 2 знач.). Трохсотгадовы юбілей горада.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́лка 1 ‘жалезная трубка ў коле, у якую ўстаўляецца вось’ (лудз., Сл. ПЗБ). Да тул 2, гл. утулка. Параўн. таксама тулейкі (гл.).
Ту́лка 2 ‘паляўнічая стрэльба’ (Мат. Гом.; Цярохін, Охота). Ад назвы горада Тула (месца вырабу).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ве́рсія, ‑і, ж.
Адзін з варыянтаў тлумачэння якіх‑н. падзей, фактаў. Новая версія. □ Паданне пра Машэку нясе ў сабе і адну з народных версій пра заснаванне і назву горада Магілёва. Шынклер.
[Фр. version.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)