рабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; незак., каго-што.
1. Забіраць сілай, разбоем што-н. у каго-н.; грабіць.
Р. людзей.
2. перан. Разараць паборамі, падаткамі; абіраць (разм.).
|| зак. абрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; наз. абрабава́нне, -я, н.
|| наз. рабава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эпіцэ́нтр, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Вобласць на паверхні зямлі, размешчаная над ачагом землетрасення, выбуху і пад.
Э. ядзернага выбуху.
2. перан. Месца, дзе што-н. праяўляецца з найбольшай сілай (кніжн.).
У эпіцэнтры падзей.
|| прым. эпіцэнтры́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тыра́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Аднаасобны правіцель у Старажытнай Грэцыі, сярэдневяковай Італіі, які захапіў уладу сілай.
2. Правіцель, улада якога заснавана на дэспатызме і гвалце.
3. перан. Жорсткі, дэспатычны чалавек, які чыніць здзекі над людзьмі, прычыняе мукі.
|| прым. тыра́нскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак. і аднакр.
Разм.
1. Ударыць з вялікай сілай. Молат жылістай рукой Возьме [каваль] ды як гакне. Бялевіч.
2. Ужываецца замест некаторых дзеясловаў для абазначэння дзеяння, якое адбываецца з асаблівай сілай, запалам, азартам (з захаваннем кіравання гэтых дзеясловаў). Выйшаўшы ад Хурса, не чуючы пад сабою ног, Фартушнік кінуўся ў піцейны дом і гакнуў паўтузіна піва. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гна́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад гнаць.
2. у знач. прым. Адпраўлены сілай; прагнаны. Прыйшоў не званы, ідзі не гнаны. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неадры́ўнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць неадрыўнага. Настаўнік з асаблівай сілай адчуў неадрыўнасць свайго лёсу ад лёсу народа, адчуў упэўненасць у правільнасці выбранага шляху. Казека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самацёк, -у, м.
1. Рух вадкасці або сыпкіх рэчываў сілай свайго цяжару.
С. вады.
2. перан. Ход якой-н. справы, працы без плана, без кіраўніцтва, стыхійнае ажыццяўленне чаго-н.
Пусціць справу на с.
|| прым. самацёчны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Самацёчнае арашэнне.
С. канал.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазабіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.
1. Забраць з сабой, да сябе ўсё, многае або ўсіх, многіх.
П. рэчы.
П. дзяцей з дзіцячага сада.
2. Забраць сілай усё, многае або арыштаваць ці прызваць усіх, многіх.
Рабаўнікі пазабіралі дабро.
Хлопцаў пазабіралі ў армію.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шпурля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак., каго-што і чым (разм.).
1. 3 сілай кідаць.
Ш. камяні або камянямі ў каго-н.
2. перан. Выдаткоўваць без карысці, марна.
Ш. грошы на вецер.
|| аднакр. шпурну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. шпурля́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
слізо́та, ‑ы, ДМ ‑зоце, ж.
Тое, што і слізгота. Як абцасы зносяцца, тады ў дождж ці ў слізоту ніякай сілай нельга ўтрымацца. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)