аклі́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго.
Назваць па імені, крыкнуць што‑н. каму‑н., каб звярнуць увагу, спыніць. Выйшла [дзяўчына] на ганак светлай, чароўнай Зарой світання. Можа, аклікнуць шчасце сваё мне, Сваё каханне? Танк. Недалёка ад лесу адзін з падарожнікаў, што ішоў ззаду і паглядаў на сонца, раптам аклікнуў таварыша. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсвіста́ць, ‑свішчу, ‑свішчаш, ‑свішча; зак., каго-што.
Свістам выказаць каму‑н. сваё неадабрэнне, асуджэнне, пагарду. // Абвеяць са свістам (пра вецер).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
курэ́цкі, ‑ая, ‑ае.
Які належыць курцу. Кончыў дзед сваё снеданне і дастаў курэцкія прылады — па ядзе добра і закурыць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ірані́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць іранічнага. Гаварыць з іранічнасцю. Іранічнасць аўтарскай мовы. □ Сваё апавяданне .. [Смачны] скончыў .. выказанымі з некаторай іранічнасцю словамі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падво́рышча, ‑а, н.
Разм. Уся сялянская сядзіба. У дваццатым годзе, вярнуўшыся з вайны, Клім Турок застаў сваё падворышча амаль пустым — белапалякі, адступаючы, спалілі Узлессе. Шахавец. // Месца каля хаты, дома (двор, сад, агарод). Ганька ідзе дадому — на сваё і маміна, ужо зарослае падарожнікам і дробнай пякучай крапівой, падворышча, ідзе ў сваю хату. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́мніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго-што, пра каго-што, аб кім-чым і з дадан. сказам.
Трымаць у памяці, не забываць.
П. сваё маленства.
П. верш на памяць.
П. пра сяброў.
П. аб сваіх абавязках.
◊
Не помніць сябе ад чаго — будучы ўсхваляваным, не кантраляваць сваіх дзеянняў, учынкаў.
Не п. сябе ад шчасця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ахаладзі́цца, -ладжу́ся, -ло́дзішся, -ло́дзіцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць халодным, халаднаватым, астыць.
Вада ў моры ахаладзілася.
2. Ахаладзіць сябе, сваё цела на паветры.
3. перан. Стаць абыякавым, спакойным, стрыманым у пачуццях.
|| незак. ахало́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца і ахаладжа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. ахаладжэ́нне, -я, н. і ахало́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сагрэ́цца, -грэ́юся, -грэ́ешся, -грэ́ецца; зак.
1. Сагрэць сябе, сваё цела.
С. ў хаце ля печы.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Стаць гарачым, цёплым; нагрэцца.
Вада ў печы сагрэлася.
3. перан. Падабрэць ад добрых, сардэчных слоў, адносін.
Ад добрай парады сагрэлася душа.
|| незак. саграва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. саграва́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прысво́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак.
1. каго-што. Завалодаць, самавольна ўзяць у сваю ўласнасць, выдаць за сваё.
П. знойдзенае.
П. чужыя ідэі.
2. што і каму-чаму. Даць (якое-н. званне), назваць якім-н. чынам.
П. званне прафесара. П. плошчы імя Тадэвуша Касцюшкі.
|| незак. прысво́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прысвае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўжартаўлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Не зусім сур’ёзны, з адценнем жартаўлівасці. Іван, Нікадзімавіч, відаць, не чакаў такога адказу на сваё паўжартаўлівае пытанне. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)