Verbum

хі́ба², часц.

1. Ужыв. ў пытальных сказах, якія выражаюць сумненне ў чым-н., недавер, здзіўленне чым-н. і па знач. блізкія да слоў «няўжо», «можа быць».

Х. ён ужо прыехаў? Х. я не так сказаў?

2. Ужыв. ў пытальных сказах для выказвання няўпэўненасці ў неабходнасці якога-н. дзеяння і блізкая па знач. словам «можа быць», «не варта».

Х. мне паехаць туды? Х. можна каго прымусіць рабіць што-небудзь?

3. (звычайна ў спалучэнні са словамі «толькі», «што»). Надае адценне абмежаванасці, дапушчэння, магчымасці чаго-н.

Х. толькі заўтра ён прыедзе.

фантазі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; незак.

1. Прыдумваць, уяўляць, ма́рыць.

2. Выдумляць што-н. непраўдападобнае, тое, чаго не можа быць.

Дзеці многа фантазіруюць.

|| зак. сфантазі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй (да 2 знач.).

|| наз. фантазі́раванне, -я, н. і фантазёрства, -а, н.

міра́ж, -у́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Аптычная з’ява ў атмасферы, пры якой на гарызонце становяцца бачнымі адлюстраванні розных аддаленых наземных прадметаў.

М. у пустыні.

2. перан. Тое, што не адпавядае рэчаіснасці, што не можа здзейсніцца.

|| прым. міра́жны, -ая, -ае.

не́куды.

1. прысл. Кудысьці, невядома куды.

Н. ж вядзе гэта сцежка.

2. безас., у знач. вык., з інф. Няма месца (куды б можна было адправіцца, змясціць каго-, што-н.).

Ехаць н.

Далей ісці н.

◊

Далей некуды (разм.) — горш не можа быць.

шко́да¹, -ы, ДМ -дзе, ж.

1. Пашкоджанне, урон, страта.

Зрабіць шкоду гаспадарцы.

Без шкоды для справы.

Зрабіць на шкоду каму-н.

2. Страта, прычыненая жывёлай, патрава і месца на зямлі, дзе жывёла можа зрабіць патраву.

Цяля нарабіла ў агародзе шкоды.

здо́льны, -ая, -ае; -лен, -льна.

1. Які мае здольнасці да чаго-н., таленавіты.

З. інжынер.

З. да матэматыкі.

2. Які можа што-н. зрабіць; які валодае пэўным уменнем.

З. да ўсякай работы.

Гэты чалавек на ўсё з. (ні перад чым не спыніцца).

ірацыяна́льны, -ая, -ае.

1. Супрацьлеглы рацыянальнаму пазнанню або які пярэчыць яму (кніжн.).

2.

○

Ірацыянальны лік — у матэматыцы: які не можа быць дакладна выражаны ні цэлым, ні дробавым рацыянальным лікам; несуразмерны з адзінкай; проціл. рацыянальны лік.

|| наз. ірацыяна́льнасць, -і, ж. (да 1 знач.).

перамагчы́, -магу́, -мо́жаш, -мо́жа; -мажы́; -мо́жаны; зак.

1. перан., каго-што і без дап. Атрымаць перамогу над кім-, чым-н.

П. праціўніка.

П. у баі.

2. перан., што. Тое, што і пераадолець (кніжн.).

П. нястачы.

П. страх.

|| незак. перамага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

перспекты́ўны, -ая, -ае.

1. гл. перспектыва.

2. Які прадугледжвае будучае развіццё.

Перспектыўнае планаванне.

3. Такі, які мае добрыя перспектывы (у 3 знач.), можа паспяхова развівацца ў будучым.

Перспектыўная прафесія.

П. работнік (які расце прафесійна; разм.).

|| наз. перспекты́ўнасць, -і, ж. (да 3 знач.).