дыяра́ма, ‑ы, ж.
1. Від выяўленчага мастацтва, у якім жывапісная карціна вялікіх памераў дапаўняецца аб’ёмным (бутафорскім) пярэднім планам, макетам, а таксама твор гэтага мастацтва.
2. Карціна, выкананая на празрыстай тканіне або шкле і спецыяльна асветленая для стварэння ўражання аб’ёмнасці.
[Ад грэч. diá — праз, скрозь і hórama — карціна, відовішча.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вынахо́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Разм. Тое, што і вынаходства (у 2 знач). Хлопец .. [Антон] здольны, добра ведае і любіць хімію. Але ж ад гэтага яшчэ не так блізка да вялікіх вынаходак. Дубоўка. // Выдумка. Дзіцячая вынаходка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фунто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Р мн. ‑товак; ж.
Разм.
1. Сорт летніх, вялікіх груш, якія растуць на Беларусі. — Дзічка, — сказаў Мікалай, задзіраючы галаву на грушу. — Яна лепш.. за фунтоўку або сапяжанку, — сказаў Юрка. Чорны.
2. Плод гэтай грушы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кора́ в разн. знач. кара́, -ры́ ж.;
земна́я кора́ геол. зямна́я кара́;
кора́ (больши́х полуша́рий) головно́го мо́зга, мозгова́я кора́ анат., физиол. кара́ (вялі́кіх паўша́р’яў) галаўно́га мо́згу, мазгава́я кара́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паво́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Часовае падняцце вады ў вадаёмах у выніку раставання снегу або вялікіх дажджоў. Вуліца праходзіла такою лагчынаю, што вясной у час паводкі рабілася як рака. Чарнышэвіч. Калі была паводка,.. [Нёман] разліваўся больш чым на кіламетр. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аціра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Церціся аб што‑н. Мітрафан пахіліўся і ўзяў за ашыйнік сабаку, які аціраўся ля ног. Самуйлёнак.
2. перан. Быць, знаходзіцца дзе‑н., каля каго‑н. без пэўнага занятку. Стасюк аціраўся каля вялікіх і ўсё дурыўся. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ліма́н ’заліў у нізоўях ракі ці салёнае возера паблізу мора’ (ТСБМ) — кніжнае запазычанне з рус. мовы. Тураў. ліма́н ’участак вялікіх памераў’ (ТС), утварылася ў выніку пераносу значэння ’заліў’ > ’заліўны луг’ > ’поле’ > ’участак’. Абодва да рус., укр. лиман ’шырокае вусце ракі’, ’марскі заліў’, якія праз тур., крым.-тат., кыпч. liman ’порт’ узыходзяць да с.-грэч. λιμένι(ον), λιμένας < ст.-грэч. λίμνην ’заліў’ (Фасмер, 2, 497; Кюнэ, 72). Жураўскі (Тюркизмы, 86) лічыць лексему лиманъ экзатызмам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
баграні́ца, ‑ы, ж.
Даўней — адзенне ў выглядзе шырокага плашча з каштоўнай тканіны густа-чырвонага колеру, якое надзявалі манархі ў час вялікіх урачыстасцей. Шаўчэнкава муза сарвала пышныя баграніцы з распуснага і плюгавага цара Давіда. Лужанін. // Наогул яркае ўпрыгожанне. На сонцы макамі іскрыцца Плакатаў, сцягаў баграніца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
летапі́сец, ‑пісца, м.
Складальнік летапісаў. // перан. Пра асобу, у творах якой найбольш поўна адлюстраваны сучасныя ёй падзеі. Чорны — праўдзівы летапісец чалавечага лёсу ў трох вялікіх войнах. Лужанін. Колас, як ніхто іншы з беларускіх пісьменнікаў, стаў летапісцам духоўнага развіцця беларускага народа. Гіст. бел. сав. літ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стры́жаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад стрыгчы.
2. у знач. прым. З кароткімі, падстрыжанымі валасамі. Стрыжаная галава. □ Ахопленыя бескарыслівым юнацкім прароцтвам,.. [сябры], вядома, не думалі, што ты будзеш тлумачыць стрыжаным першакласнікам сэнс вялікіх і малых літар. Навуменка. // З падрэзанай травой, галінамі, дрэвамі. Стрыжаны газон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)