псало́мшчык, ‑а, м.
Ніжэйшы царкоўны служка ў рускай праваслаўнай царкве; дзяк. [Лабановіч:] — У вас тут, выбачайце, большая глуш. — Як так? — здзівіўся Саханюк. — У нас — воласць, грамада: бацюшка, пісар, фельчар, ураднік, псаломшчык, і так збоку людзі часцей даведваюцца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пазатакро́к прысл. ’пазамінулы год’ (Сцяшк.), пазатакрак ’тры гады назад’ (Янк. 2) з па‑за‑так‑рок. Да рок ’год’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
повелева́ть несов., книжн. (кем-, чем-л. управлять) кірава́ць; (командовать) кама́ндаваць; (приказывать) зага́дваць; (заставлять) прымуша́ць (каго); патрабава́ць (ад каго); (обязывать) абавя́зваць (каго); (говорить) гавары́ць, каза́ць (каму);
моя со́весть повелева́ет мне сде́лать э́то маё сумле́нне абавя́звае мяне́ зрабі́ць гэ́та;
так повелева́ет мне долг так ка́жа (гаво́рыць) мне абавя́зак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
руби́ть несов.
1. сячы́;
2. перен. рэ́заць;
он так и ру́бит пра́вду в глаза́ ён так і рэ́жа пра́ўду ў во́чы;
3. (сруб) рубі́ць;
лес ру́бят — ще́пки летя́т погов. лес сяку́ць — трэ́скі ляця́ць;
руби́ть с плеча́ сячы́ з-за пляча́;
руби́ть под ко́рень сячы́ пад ко́рань;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аж.
1. часц. ўзмацн. Ужыв. для інтанацыйнага вылучэння слова ці словазлучэння, да якога адносіцца; падкрэслівае самую крайнюю мяжу выяўлення якой-н. уласцівасці.
Лес аж звінеў ад птушыных галасоў.
Сцежка вілася аж да самага возера.
Аж крыкнуў ад радасці.
2. часц. ўзмацн. Ужыв. для выражэння нечаканасці або раптоўнасці наступлення якіх-н. падзей.
Раніцай прачнуліся — аж няма ўжо яго.
3. злуч. Выражае выніковыя адносіны і ўзмацняе іх; ужыв. ў знач. «так», «што нават».
Машыны так гулі, аж вокны звінелі.
4. злуч. супраціўны. Злучае сказы з узаемна неадпаведным значэннем, якое ўскладняецца адценнем нечаканасці.
Хацеў ісці назад, аж пачуўся ціхі плач.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паве́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Пісьмовае афіцыйнае паведамленне з выклікам, запрашэннем куды-н.
П. ў міліцыю.
П. на сход.
2. Кола пытанняў, якія павінны быць абмеркаваны на пасяджэнні.
П. сходу.
○
Павестка дня — тое, што і павестка (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пала́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Часовае памяшканне з нацягнутай на каркас тканіны, скуры.
Раскінуць палаткі.
2. Лёгкая пабудова з прылаўкам для дробнага гандлю.
Хлебная п.
|| прым. пала́тачны, -ая, -ае і пала́ткавы, -ая, -ае.
Палатачны гарадок (часовы пасёлак з палатак).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дылета́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
Той, хто займаецца навукай ці мастацтвам без спецыяльнай падрыхтоўкі, маючы толькі павярхоўнае ўяўленне аб прадметах свайго занятку.
Д. у музыцы.
Д. у мовазнаўстве.
|| ж. дылета́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. дылета́нцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дэпута́т, -а, М -та́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Выбарны прадстаўнік, член выбарнай дзяржаўнай установы.
Гарадскі Савет дэпутатаў.
Д.
Нацыянальнага сходу.
2. Выбарная асоба, упаўнаважаная выконваць якія-н. даручэнні.
|| ж. дэпута́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. дэпута́цкі, -ая, -ае.
Д. мандат.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лаўрэа́т, -а, М -рэа́це, мн. -ы, -аў, м.
Званне, якое прысуджаецца за выдатныя заслугі ў галіне навукі, мастацтва і пад., а таксама асоба, якая мае такое званне.
Л. конкурсу піяністаў.
|| ж. лаўрэа́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. лаўрэа́цкі, -ая, -ае.
Л. медаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)