прыспі́чыць, ‑чыць; безас. зак., каму.
Разм. Абавязкова спатрэбіцца, вельмі захацецца. Што ж гэта.. [Буцкевічу] раптам прыспічыла сюды ехаць? Вітка. Калом у грудзях стаяла гэтая канаўка, што магла адрэзаць частку агарода. Няўжо так прыспічыла капаць яе якраз тут? Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ратаваць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
Дапамагчы каму‑н. пазбегнуць гібелі, небяспекі, пагрозы; уберагчы. Выратаваць жыццё. □ [Сакратар:] — Вялікая дружба савецкіх народаў выратавала Беларусь у вайне. Хадкевіч. Выпала магчымасць выратаваць свайго чалавека, — і ўсё асабістае адышло, адступіла. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хто-не́будзь, каго-небудзь і пад. (гл. хто), займ. неазначальны.
Які-небудзь чалавек, усё роўна хто. [Левановіч:] У Маскву каму-небудзь сапраўды прыйдзецца паехаць. Крапіва. — Хто-небудзь купляе? — запытаўся Мікола, паказваючы на розныя танныя нацюрморты і пейзажы. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ціпу́н, ‑а, м.
Хвароба птушак — храсткаваты нараст на канцы языка.
•••
Ціпун на язык каму — нядобрае нежаданне таму, хто сказаў што‑н. непрыемнае, непажаданае. [Мігуцкі:] Пакуль вы надумаецеся, дык немец сцапае вас, як курапатку. [Ганна Якаўлеўна:] Ціпун вам на язык! Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цясля́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Выконваць цяслярскія работы, займацца рамяством цесляра. Бацька цяслярыў у пана, і там яго прыбіла каля зруба. Брыль. Мала каму верылася, што толькі год таму, як .. [Кандрат] яшчэ на поўную сваю сілу цяслярыў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падда́ць, -а́м, -асі́, -а́сць; -адзі́м, -асце́, -аду́ць; -а́ў, -ала́, -ло́, -лі́; -а́й; -а́ны; зак.
1. што. Дапамагчы падняць што-н. (звычайна на спіну, плечы).
П. мех на плечы.
2. што. Падкінуць уверх ударам.
П. мяч.
3. што. У некаторых гульнях: падставіць праціўніку (разм.).
П. шашку.
4. Многа выпіць спіртнога (разм.).
Учора так паддалі, што і сёння ўваччу цёмна.
5. чаго. Узмацніць, павялічыць (разм.).
П. пары (у лазні). П. жару каму-н. (перан.: узбудзіць у кім-н. энергію, прымусіць дзейнічаць актыўна).
6. каму. Ударыць каго-н. (разм.).
|| незак. паддава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць; -дава́й.
|| наз. падда́ча, -ы, ж. (да 1, 2, 3 і 5 знач.) і паддава́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адкры́цца, -ры́юся, -ры́ешся, -ры́ецца; зак.
1. Стаць адкрытым; адчыніцца (гл. адкрыць).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра рану: перастаць зажываць, разысціся краямі.
Адкрыліся старыя раны.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць бачным, паказацца.
Наперадзе адкрыўся цудоўны краявід.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выявіцца, з’явіцца (разм.).
Адкрылася хвароба.
5. каму. Расказаць пра сябе адкрыта, шчыра, прызнацца ў чым-н.
А. свайму сябру.
6. Стаць зразумелым каму-н.
Перад намі адкрылася ясная будучыня.
Свет мастацтва адкрыўся для мяне.
7. перан. Стаць даступным, магчымым.
Перад ім адкрываліся ўсе дзверы.
8. Пачаць сваё існаванне, дзейнасць (пра ўстанову, прадпрыемства і пад.).
У суседняй вёсцы адкрылася школа.
|| незак. адкрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
посвяща́ть несов.
1. (кого, что, во что) дзялі́цца (з кім, чым, з чым); адкрыва́ць (каму, чаму, што); знаёміць (каго, што, з чым); інфармава́ць (каго, што, аб чым); раска́зваць (каму, чаму, пра што); уво́дзіць (каго, што, у што);
2. (кого, что, кому, чему) прысвяча́ць;
3. (возводить в звание) пасвяча́ць; см. посвяти́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
натаўчы́, -таўку́, -таўчэ́ш, -таўчэ́; -таўчо́м, -таўчаце́, -таўку́ць; -то́ўк, -таўкла́, -таўкло́; -таўчы́; -то́ўчаны; зак.
1. чаго. Стаўчы якую-н. колькасць.
Н. бульбы.
2. чаго. Збіць таўкачом шалупайкі з зерня ў працэсе вырабу круп.
Н. проса.
3. чаго. Разбіць шмат чаго (разм.).
Н. бутэлек.
4. каго-што, у што, каму. Набіць, збіць, надаваць кухталёў (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэпеці́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; незак.
1. што. Праводзіць рэпетыцыю чаго-н., развучваць.
Р. п’есу.
Р. ролю.
2. каго (што). Дапамагаць каму-н. у праходжанні вучэбнага курса, у вучэнні.
Р. вучня.
|| зак. адрэпеці́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны (да 1 знач.) і прарэпеці́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)