нясу́н, несуна, м.

Разм. Дробны злодзей, які імкнецца пажывіцца за кошт дзяржавы і заўсёды што‑н. цішком нясе з работы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўкало́нія, ‑і, ж.

Краіна, якая захоўвае фармальную самастойнасць, але знаходзіцца ў эканамічнай і палітычнай залежнасці ад якой‑н. імперыялістычнай дзяржавы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыгнята́льніцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да прыгнятальніка (прыгнятальнікаў); заснаваны на прыгнёце, прыгнечанні. Прыгнятальніцкія класы. Прыгнятальніцкі лад. Прыгнятальніцкі характар дзяржавы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эфо́р, ‑а, м.

У старажытнай Спарце — адзін з пяці выбраных на год народным сходам прадстаўнікоў, якія кіравалі палітычным жыццём дзяржавы.

[Ад грэч. éphoros — наглядальнік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

улада́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Той, хто валодае чым-н., гаспадар чаго-н.

У. маёнтка.

2. Той, хто карыстаецца неабмежаванай вярхоўнай уладай, каму ўсе падначальваюцца.

У. дзяржавы.

У. дум (перан.).

|| ж. улада́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уніта́рны, -ая, -ае.

У выразе: унітарная дзяржава — форма дзяржаўнага ўладкавання, пры якой тэрыторыя дзяржавы, у адрозненне ад федэрацыі, не мае ў сваім складзе федэратыўных адзінак (штатаў, зямель), а падраздзяляецца на адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі (раёны, вобласці і г.д.).

Рэспубліка Беларусь — унітарная дзяржава.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падво́дны¹, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца, ажыццяўляецца пад паверхняй вады.

Падводная частка карабля.

Падводнае плаванне.

2. Пра судны, флот: здольны плаваць пад вадой.

Падводная лодка (баявы карабель). Падводныя сілы флоту (усе падводныя лодкі ВМФ дзяржавы або аднаго з яе флотаў).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пракурату́ра, ‑ы, ж.

Дзяржаўны орган, які ажыццяўляе нагляд за выкананнем законаў і падтрымлівае ў судзе абвінавачанне ад імя дзяржавы. Органы пракуратуры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сюзерэнітэ́т, ‑у, М ‑тэце, м.

1. Гіст. Вярхоўнае права, панаванне сюзерэна над васаламі.

2. У міжнародным праве — сукупнасць правоў дзяржавы-сюзерэна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сталі́ца ‘галоўны горад дзяржавы; цэнтр’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), столі́ца ‘цэнтр чаго-небудзь’ (ТС), ст.-бел. столица ‘тс’ (XVII ст., Карскі, 1, 415). З польск. stolica ‘трон, галоўны горад’ як чэшскае семантычнае запазычанне, гл. Басай-Сяткоўскі, Słownik, 340; Кохман, Stosunki, 129–130.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)