зямля́ ж., в разн. знач. земля́;

жыць на ~лі́ — жить на земле́;

ро́дная з. — родна́я земля́;

на гарызо́нце маракі́ ўба́чылі ~лю́ — на горизо́нте моряки́ уви́дели зе́млю;

у не́трах ~лі́ — в не́драх земли́;

ры́хлая з. — ры́хлая земля́;

паклані́цца да ~лі́ — поклони́ться до земли́;

партыза́нская з. — партиза́нская земля́;

цалі́нныя зе́млі — цели́нные зе́мли;

сядзі́бная з. — уса́дебная земля́;

інфузо́рная з. — инфузо́рная земля́;

кало́м яму́ з. — коло́м ему́ земля́;

адда́ць ~лі́ — преда́ть земле́;

ад ~лі́ не віда́ць — от земли́ не ви́дно;

адро́знівацца як не́ба ад ~лі́ — (отлича́ться) как не́бо от земли́;

ба́чыць на два аршы́ны пад ~лёй — ви́деть на два арши́на под землёй;

як з(-пад) ~лі́ вы́рас (з’яві́ўся) — как (бу́дто, сло́вно, то́чно) из-под (из) земли́ вы́рос;

з. пад нага́мі гары́ць — земля́ под нога́ми гори́т;

гато́ў скрозь ~лю́ правалі́цца — гото́в сквозь зе́млю провали́ться;

закапа́ць та́лент у ~лю́ — зары́ть тала́нт в зе́млю;

за тры́дзевяць зяме́ль — за три́девять земе́ль;

знайсці́ пад ~лёй — найти́ под землёй;

зраўнава́ць з ~лёй — сровня́ть с землёй;

сце́рці з тва́ру ~лі́ — стере́ть с лица́ земли́;

і́ пад сабо́й не чуць — земли́ под собо́й не чу́ять;

між не́бам і ~лёй — ме́жду не́бом и землёй;

па́рыць ~лю́ — спать моги́льным сном;

ле́гчы ў ~лю́ (у магі́лу) — лечь в зе́млю (моги́лу);

пуп ~лі́ — пуп земли́;

соль ~лі́ — соль земли́;

з. яму́ пу́хам — земля́ ему́ пу́хом;

хадзі́ць як пад ~лёй — ходи́ть как под землёй;

скрозь ~лю́ ба́чыцьсквозь зе́млю ви́деть;

як скрозь ~лю́ правалі́ўся — как сквозь зе́млю провали́лся;

чу́ткамі з. по́ўніццапосл. слу́хом земля́ по́лнится;

ад ~лі́ адарва́ўся і не́ба не даста́ўпосл. от земли́ оторва́лся и не́ба не доста́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

працягну́ць сов.

1. (таща волоком) протащи́ть, проволо́чь, проволочи́ть;

2. протяну́ть, провести́;

п. тэлефо́нную лі́нію — протяну́ть телефо́нную ли́нию;

3. протяну́ть, простере́ть;

п. ру́кі — протяну́ть (простере́ть) ру́ки;

4. (пронести, продвинуть между чем-л.) протащи́ть;

5. протяну́ть;

п. но́ту — протяну́ть но́ту;

6. продли́ть, продо́лжить;

п. заня́ткі — продли́ть (продо́лжить) заня́тия;

7. (удлинить) продо́лжить; продли́ть;

п. ры́су — продо́лжить (продли́ть) черту́;

8. (прожить, просуществовать) протяну́ть;

ён до́ўга не ~ця́гне — он до́лго не протя́нет;

9. (сквозь узкое отверстие) проде́ть;

п. ні́тку — проде́ть ни́тку;

10. разг. (раскритиковать в печати) протяну́ть, продёрнуть, протащи́ть;

11. разг. (заставить принять) протащи́ть;

п. рэзалю́цыю — протащи́ть резолю́цию;

п. руку́ дапамо́гі — протяну́ть ру́ку по́мощи

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

віда́ць I вводн. сл. ви́дно, ви́димо, по-ви́димому, вида́ть, наве́рно, очеви́дно; знать, поди́

віда́ць II несов.

1. (быть доступным для взора) быть ви́дным, видне́ться; свети́ться; бре́зжить, бре́зжиться;

адгэ́туль уся́ вёска в. — отсю́да всю дере́вню ви́дно;

удалечыні́ в. былі́ го́ры — вдали́ видне́лись го́ры;

праз зеляні́ну в. была́ вада́сквозь зе́лень свети́лась вода́;

2. безл. (можно видеть, понять) ви́дно;

3. (следовать) я́вствовать;

з гэ́тага в. — из э́того я́вствует;

яно́ в. — оно́ и ви́дно;

све́ту (бе́лага) не в. — не ви́дно ни зги;

як в.вводн. сл. как ви́дно, по-ви́димому; ника́к;

в. па́на па халя́вахпосл. ви́дно пти́цу по полёту;

ві́дам не в., слы́хам не чува́цьпогов. ви́дом не вида́ть, слы́хом не слыха́ть; не ви́дано, не слы́хано;

блі́зка в., ды далёка дыба́цьпосл. глаза́м ви́дно, да нога́м оби́дно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

земля́ в разн. знач. зямля́, -лі́ ж.;

де́вственная земля́ не́руш, цаліна́;

па́стбищная земля́ па́ша;

па́хотная земля́ во́рная зямля́;

уса́дебная земля́ сядзі́бная зямля́;

земли́ под собо́й не чу́ять (не слы́шать) зямлі́ пад сабо́ю не чуць;

сло́вно из-под земли́ вы́рос бы́ццам з-пад зямлі́ вы́рас;

земля́ гори́т под нога́ми (у кого) зямля́ гары́ць пад нага́мі (у каго);

соль земли́ соль зямлі́;

за три́девять земе́ль за тры́дзевяць зяме́ль;

от земли́ не вида́ть ад зямлі́ не віда́ць;

как (то́чно) сквозь землю провали́лся як скрозь зямлю́ правалі́ўся;

ви́деть на два арши́на под землёй ба́чыць на тры са́жні пад зямлёй;

(отлича́ться) как не́бо от земли́ (адро́знівацца) як не́ба ад зямлі́;

найти́ под землёй знайсці́ пад зямлёй;

из-под земли́ доста́ть з-пад зямлі́ даста́ць (вы́капаць);

сровня́ть с землёй зраўнава́ць з зямлёй;

стере́ть с лица́ земли́ сце́рці (зме́сці) з тва́ру зямлі́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

па́лец в разн. знач. па́лец, род. па́льца м.;

большо́й па́лец вялі́кі па́лец;

указа́тельный па́лец указа́льны па́лец;

сре́дний па́лец сярэ́дні па́лец;

безымя́нный па́лец безыме́нны па́лец;

конта́ктный па́лец техн. канта́ктны па́лец;

грози́ть кому́-л. па́льцем гразі́ць каму́е́будзь па́льцам;

пока́зывать па́льцем пака́зваць па́льцам;

знать как свои́ пять па́льцев ве́даць, як свае́ пяць па́льцаў; (о человеке) ве́даць як аблу́пленага;

смотре́ть сквозь па́льцы глядзе́ць праз па́льцы;

па́лец о па́лец не уда́рить (па́льцем не пошевели́ть) па́лец на па́лец не пакла́сці; па́льцам не паварушы́ць; па́лкі не перакі́нуць; рук не падлажы́ць;

па́льца в рот не клади́ па́льца ў рот не кладзі́;

по па́льцам пересчита́ть мо́жно на па́льцах пералічы́ць мо́жна;

па́льцем никого́ не тро́нет па́льцам ніко́га не зачэ́піць (не кране́);

обвести́ вокру́г па́льца абве́сці вако́л (круго́м) па́льца;

вы́сосать из па́льца з па́льца вы́смактаць (вы́ссаць); з-пад кі́пця вы́калупаць;

попа́сть па́льцем в не́бо тра́піць па́льцам у не́ба;

сосчита́ть по па́льцам пералічы́ць па па́льцах.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сон в разн. знач. сон, род. сну м.;

кре́пкий сон мо́цны сон;

ви́деть что́-л. во сне ба́чыць што-не́будзь у сне; сніць што-не́будзь;

меня́ объя́л сон мяне́ агарну́ў сон;

ви́деть стра́шный сон сніць стра́шны сон;

приро́да просну́лась ото сна́ прыро́да абудзі́лася ад сну;

э́то то́лько сон гэ́та то́лькі сон;

засну́ть (спать) ве́чным сном засну́ць (спаць) ве́чным сном;

сквозь сон праз сон;

как во сне як у сне;

сна ни в о́дном (ни в еди́ном) глазу́ сна ні ў адны́м во́ку;

что сей сон зна́чит? шутл. што гэ́та азнача́е (зна́чыць)?;

прия́тного сна прые́мнага сну, до́брай но́чы;

на сон гряду́щий на́нач, пе́рад сном;

со сна спрасо́нку;

спать мёртвым сном спаць мёртвым сном;

сна на него́ не́ту сну на яго́ няма́;

спать сном пра́ведника спаць сном пра́ведніка;

отойти́ ко сну ле́гчы спаць;

и во сне не сни́лось і не сні́лася;

сон в ру́ку шутл. сон спра́ўдзіўся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

глядзе́ць несов., в разн. знач. смотре́ть, гляде́ть;

г. на не́ба — смотре́ть (гляде́ть) на не́бо;

г. п’е́су — смотре́ть пье́су;

~дзі́, не павалі́ся — смотри́ (гляди́), не упади́;

~дзі́ ў мяне́ — смотри́ у меня́;

во́ўкам г. — во́лком смотре́ть;

г. на рэ́чы про́ста — смотре́ть на ве́щи про́сто;

со́рам на свет г. — сты́дно в глаза́ лю́дям смотре́ть;

г. сме́рці ў во́чы — смотре́ть сме́рти в глаза́;

на свет г. не хо́чацца — на свет не гляде́л бы;

г. праз па́льцы — смотре́ть сквозь па́льцы;

г. няма́ на што — смотре́ть не́ на что;

г. у во́чы каму-небудзь — смотре́ть в глаза́ кому-л.;

г. у зу́бы — (каму) смотре́ть в зу́бы (кому);

г. у рот — (каму) смотре́ть в рот (кому);

г. у магі́лу — смотре́ть в моги́лу;

г. ко́са — (на каго, што) смотре́ть ко́со (на кого, что);

гле́дзячы па абста́вінах — смотря́ по обстоя́тельствам;

на ноч гле́дзячы — на́ ночь гля́дя;

г. у ко́рань — смотре́ть в ко́рень;

г. пра́ма ў во́чы — смотре́ть пря́мо в глаза́;

г. у кусты́ — смотре́ть в кусты́;

як у ваду́ глядзе́ў — как в во́ду гляде́л (смотре́л);

г. чужы́мі вача́мі — смотре́ть чужи́ми глаза́ми;

во́чы б мае́ не глядзе́лі — глаза́ бы мои́ не смотре́ли (не ви́дели);

г. адны́м во́кам — смотре́ть одни́м гла́зом;

расці́ на лес гле́дзячы — расти́ на лес гля́дя;

г. кра́ем во́ка — смотре́ть кра́ем гла́за;

г. пі́льным во́кам — смотре́ть (гляде́ть) во все глаза́о́ба гла́за);

г. з надзе́яй — смотре́ть с наде́ждой;

куды́ во́чы глядзя́ць — куда́ глаза́ глядя́т;

г. пра́ўдзе ў во́чы — смотре́ть пра́вде в глаза́;

г. праз ружо́выя акуля́ры — смотре́ть сквозь ро́зовые очки́;

г. (на каго) зве́рху ўніз — смотре́ть (на кого) све́рху вниз;

г. вялі́кімі вача́мі — смотре́ть больши́ми глаза́ми;

г. са сваёй звані́цы — смотре́ть со свое́й колоко́льни;

не г. ні бо́ка, ні во́капогов. почём зря;

як во́ўка ні кармі́, а ён усё ў лес глядзі́цьпосл. как во́лка ни корми́, он всё в лес смо́трит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зуб

1. зуб, род. зу́ба м., мн. зу́бы, -бо́ў;

моло́чный зуб мало́чны зуб;

глазно́й зуб во́чны зуб;

зуб му́дрости зуб му́драсці;

коренно́й зуб карэ́нны зуб;

2. техн. зуб, род. зу́ба м., мн. зу́бы, -бо́ў;

вооружённый до зубо́в узбро́ены да зубо́ў;

вы́рвать из зубо́в вы́рваць з зубо́ў;

гляде́ть (смотре́ть) в зу́бы (кому) глядзе́ць у зу́бы (каму);

зуба́ми держа́ться (ухвати́ться) (за что) зуба́мі трыма́цца (ухапі́цца) (за што);

зуб на зуб не попада́ет зуб на зуб не трапля́е;

зу́бы на по́лку (класть, положи́ть) зу́бы на палі́цу (кла́сці, палажы́ць);

зу́бы съесть (на чём) зу́бы з’е́сці (на чым);

име́ть зуб (на кого, против кого) мець зуб (на каго, супро́ць каго);

лома́ть (на чём) зу́бы лама́ць (на чым) зу́бы;

навя́зло в зуба́х навя́зла ў зуба́х;

не по зуба́м не па зуба́х;

ни в зуб ні ў зуб;

пока́зывать (показа́ть) зу́бы пака́зваць (паказа́ць) зу́бы;

сквозь зу́бы праз зу́бы;

сти́снув зу́бы сця́ўшы зу́бы;

точи́ть зу́бы (зуб) (на кого, что) вастры́ць зу́бы (зуб) (на каго, што);

зу́бы загова́ривать зу́бы загаво́рваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

плы́сці несов.

1. в разн. знач. плыть;

п. на ло́дцы — плыть на ло́дке;

па не́бе плыву́ць чо́рныя хма́ры — по не́бу плыву́т чёрные ту́чи;

высо́ка ў не́бе плыве́ аро́л — высоко́ в не́бе плывёт орёл;

пе́рад вачы́ма плылі́ зялёныя кругі́ — пе́ред глаза́ми плы́ли зелёные круги́;

це́ста плыве́ це́раз край — те́сто плывёт че́рез край;

2. перен. (плавно звучать) плыть; течь;

у цішыні́ плылі́ далёкія, глухі́я гу́кі — в тишине́ плы́ли (текли́) далёкие, глухи́е зву́ки;

у галаве́ плылі́ ро́зныя ду́мкі — в голове́ плы́ли (текли́) ра́зные мы́сли;

ме́рна плылі́ сло́вы — разме́ренно текли́ слова́;

3. перен. (идти, уходить) течь; (миновать — ещё) протека́ть;

час плыве́ — вре́мя течёт;

дні плылі́ — дни текли́ (протека́ли);

4. (удаляться, плывя) уплыва́ть;

парахо́д плыве́ ўдалячы́нь — парохо́д уплыва́ет вдаль;

5. перен. тая́ть;

гро́шы плыву́ць — де́ньги та́ют;

п. па цячэ́нні — плыть по тече́нию;

п. ў ру́кі — плыть в ру́ки;

п. су́праць цячэ́ння — плыть про́тив тече́ния;

п. з рук — плыть из рук; плыть сквозь па́льцы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сон I (род. сну) м., в разн. знач. сон; (то, что снится — ещё) сновиде́ние ср.;

мяне́ агарну́ў с. — меня́ объя́л сон;

сніць стра́шны с. — ви́деть стра́шный сон;

прыро́да абудзі́лася ад сну — приро́да пробуди́лась ото сна;

гэ́та то́лькі с.э́то то́лько сон;

летаргі́чны с. — летарги́ческий сон;

прые́мнага сну — прия́тного сна;

засну́ць (спаць) ве́чным сном — засну́ть (спать) ве́чным сном;

як праз с. — как сквозь сон;

сну ні ў адны́м во́ку — сна ни в одно́м глазу́;

як у сне — как во сне;

наганя́ць с. — нагоня́ть сон;

вы́біцца са сну — потеря́ть сон;

спаць мёртвым сном — спать мёртвым сном;

і (у сне) не сні́лася — и (во сне) не сни́лось;

с. спра́ўдзіўся — сон в ру́ку;

спаць сном пра́ведніка — спать сном пра́ведника;

спаць непрабу́дным сном — спать непробу́дным сном;

спаць (засну́ць) апо́шнім сном — спать (засну́ть, усну́ть) после́дним сном;

сагна́ць с. — вздремну́ть, прикорну́ть

сон II (род. со́ну) м., бот. сон-трава́ ж., простре́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)