гало́дны, -ая, -ае.
1. Які адчувае голад, ненакормлены.
Г. прысмакаў не пытае (прымаўка).
2. Выкліканы голадам.
Галодная смерць.
3. Бедны на прадукты харчавання, неўраджайны.
На год два Юр’і, ды абодва дурні: увосень халодны, а вясной г. (прыказка).
4. Недастатковы для задавальнення патрэбы ў ежы, у сродках жыцця.
Г. заработак.
◊
На галодны жывот (разм.) — галодны, не пад’еўшы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сыры́, -а́я, -о́е.
1. Вільготны, не сухі.
Стаяла восеньская сырая пара.
2. Пра прадукты харчавання: не печаны, не вараны, не смажаны і пад.
Сырая бульба.
Сырое мяса.
Есці моркву ў сырым выглядзе.
3. Недавараны, недапечаны, недасмажаны.
С. пірог.
4. перан. Не да канца апрацаваны, недароблены.
С. раман.
|| наз. сы́расць, -і, ж. (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Марынава́ць ’кансерваваць, гатаваць харчовыя прадукты ў марынадзе’, (перан.) ’знарок прытрымліваць у адным стане, званні’ (ТСБМ). З рус. мариновать ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79–80), якое з франц. mariner або з ням. marinieren < лац. marināre ’класці ў салёную ваду’ (Фасмер, 2, 573).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
камуні́зм, ‑а, м.
1. Найвышэйшая грамадска-эканамічная фармацыя, якая гістарычна прыходзіць на змену капіталізму, грунтуецца на грамадскай уласнасці на сродкі і прадукты вытворчасці і мае дзве фазы развіцця: сацыялізм і камунізм. // Другая фаза гэтай фармацыі. Сацыялізм паступова пераходзіць у камунізм..
2. Вучэнне марксізма-ленінізма аб пралетарскай рэвалюцыі і пабудове камуністычнага грамадства.
•••
Ваенны камунізм — часовая эканамічная палітыка Савецкай улады ў перыяд Грамадзянскай вайны 1918–1920 гг., выкліканая цяжкасцямі ваеннага часу.
Навуковы камунізм — тое, што і камунізм (у 2 знач.).
Першабытны камунізм — грамадскі дакласавы лад першабытнай родавай абшчыны з агульнай уласнасцю на сродкі і прадукты вытворчасці.
[Ад лац. communis — агульны, усеагульны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кансе́рвы, ‑аў; адз. няма.
1. Прадукты харчавання, спецыяльна апрацаваныя (шляхам варкі, салення, стэрылізацыі) і расфасаваныя ў герметычную тару для доўгатэрміновага захоўвання. Рыбныя кансервы. Малочныя кансервы.
2. Спец. Акуляры, якія служаць для аховы вачэй ад яркага святла, пылу і інш.
[Фр. conserves.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадукцы́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Плённы. Сумесная праца з’яўляецца куды больш паспяховай (больш прадукцыйнай), чым адзіночная, і дае магчымасць вырабляць тавары значна лягчэй і хутчэй. Ленін.
2. Здольны даваць прадукцыю, ад якога атрымліваюць прадукты жывёлагадоўлі (пра сельскагаспадарчую жывёлу, птушку). Прадукцыйная жывёла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ава́нс, ‑у, м.
Грошы (часам і прадукты), якія выдаюцца наперад у лік зарплаты. Грашовы, натуральны аванс. Атрымаць аванс. □ Дацягнуўшы сяк-так да чарговага авансу, Яша зноў сабраў свае, цяпер ужо наскрозь прапахлыя бензінам, манаткі і зноў выйшаў на дарогу. Кулакоўскі.
[Фр. avance.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спажыва́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер ад спажываць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Такі, які толькі спажывае сельскагаспадарчыя прадукты, але не робіць іх, або робіць у недастатковай колькасці (пра раён, вобласць і інш.).
3. Дзеепрысл. незак. ад спажываць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нату́ра, -ы, ж.
1. Характар, тэмперамент чалавека.
Гэта быў чалавек вясёлай натуры.
2. Тое, што і прырода (у 1 знач.).
3. Жывыя істоты, з’явы, прадметы рэальнага свету, з якіх малююць, робяць скульптуры, здымкі і пад.
Маляваць з натуры.
4. Тое, што і натуршчык.
5. Тавары, прадукты як плацежны сродак замест грошай.
Разлічвацца натурай.
|| прым. нату́рны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Натурная замалёўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэгенера́цыя, -і, ж. (спец.).
1. Ператварэнне шляхам пэўных аперацый адпрацаваных прадуктаў у зыходныя прадукты для паўторнага іх выкарыстання.
Р. адпрацаваных масел.
2. Награванне газу і паветра, што паступаюць у печ, адпрацаванымі прадуктамі гарэння.
3. Аднаўленне арганізмам страчаных або пашкоджаных органаў, тканак, клетак, а таксама аднаўленне цэлага арганізма з яго часткі.
Р. хваста яшчаркі.
|| прым. рэгенерацы́йны, -ая, -ае і рэгенераты́ўны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)