бі́ржа ж. би́ржа;
○ б. пра́цы — би́ржа труда́;
◊ чо́рная б. — чёрная би́ржа;
гуля́ць на ~жы — игра́ть на би́рже
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Кле́панка: гуляць у клепанкі ’гуляць у хованкі’ (ТС). Калі клепанка ’хованка’, то можна рэканструяваць *клепаць ’ха-ваць© Надзейных славянскіх паралелей няма. Але карысна звярнуцца да балтыйскай лексічнай групы, якая прадстаўлена ст.-прус. auklipts ’схаваны’, лат. pieklept ’замыкаць, зачыняць’, літ. slėpti ’хаваць’ (< * skiepti), лат. slėpt ’тс’. Таму не выключана балтыйскае паходжанне слова (параўн. Тапароў, Прус., А — , 149–150). Параўн., аднак, шлёпаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
басто́н, ‑а і ‑у, м.
1. ‑у. Высакаякасная тонкая шарсцяная тканіна для касцюмаў. Касцюм з бастону.
2. ‑а. Карцёжная гульня. Гуляць у бастон.
3. ‑а. Танец павольнага тэмпу. Танцаваць бастон.
[Ад геагр. назвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
блука́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Бязмэтна хадзіць, гуляць.
Б. па вуліцы.
2. Пераязджаць з месца на месца, хадзіць у пошуках каго-, чаго-н.
Б. па свеце.
3. перан. Пераходзіць з аднаго прадмета на другі, не спыняючыся на чым-н. (пра погляд, вочы, думкі).
Блукаюць думкі.
|| наз. блука́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
біру́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.
1. Маленькая точаная фігурка, якая ўжыв. ў гульні, дзе трэба дастаць адну за адной такія фігуркі, не зварухнуўшы астатніх.
2. Падвеска на ланцужку кішэннага гадзінніка, бранзалета і пад. як упрыгожанне.
◊
Гуляць у бірулькі (разм., неадабр.) — займацца пустымі справамі, марна траціць час.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ша́шкі, -шак.
Гульня белымі і чорнымі кружкамі (шашкамі ў 4 знач.) на дошцы ў 64 (рускія шашкі) або ў 100 клетак (міжнародныя шашкі), якая заключаецца ў тым, што кожны з двух партнёраў імкнецца знішчыць шашкі саперніка або пазбавіць яго магчымасці рабіць хады.
Гуляць у ш.
|| прым. ша́шачны, -ая, -ае.
Ш. столік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Га́йданка ’гушкалка’ (Сцяшк.), гайда́нка ’арэлі’ (Янк. II), гайда́нка (БРС) = рус. ’качка, боўтанка’. Утварэнне ад гайда́ць, гайда́цца (гл.) паводле аналагічнай мадэлі гуля́ць — гуля́нка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Негуля́шчая ’цяжарная’ (Ян.). Эўфемізм, характэрны для назваў, звязаных з цяжарнасцю (параўн. тоўстая, чараватая, балг. непразна і пад.); да гуля́ць ’быць вольным, незанятым’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
біта́, ‑ы́, ДМ біце́, ж.
Разм. У некаторых гульнях — прадмет, якім б’юць. [Барыс].. пагуляў сам з сабою ў «класы», паспрабаваў гуляць у гарадкі, але біта была занадта цяжкай для яго. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аза́рт аза́рт, -ту м.;
войти́ в аза́рт увайсці́ ў аза́рт;
игра́ть с аза́ртом гуля́ць з аза́ртам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)