заматава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
У шахматнай гульні — даць мат. Заматаваць караля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэхні́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць і якасць тэхнічнага (у 7 знач.). Тэхнічнасць гульні футбольнай каманды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самавучы́цель м. самоучи́тель;
с. ша́хматнай гульні́ — самоучи́тель ша́хматной игры́;
с. англі́йскай мо́вы — самоучи́тель англи́йского языка́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насто́льны, -ая, -ае.
1. Прызначаны для стала, прыстасаваны для таго, каб быць на стале.
Настольная лямпа.
Настольныя гульні.
2. перан. Які заўсёды патрэбны (пра кнігі).
Тлумачальны слоўнік — настольная кніга.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шу́лер, -а, мн. -ы, -аў, м.
Чалавек, які ў картачнай гульні выкарыстоўвае махлярскія прыёмы, а таксама ўвогуле махляр.
Картачны ш.
|| прым. шу́лерскі, -ая, -ае.
Ш. прыём (перан.: махлярскі, несумленны).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́дачкі, -аў, толькі мн. (дзіц.).
1. гл. ладкі.
2. Назва дзіцячай гульні, пры якой, звяртаючыся да дзіцяці са словамі: «Ладачкі, ладачкі» і г.д., пляскаюць яго далонькі адна аб адну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мяч, ‑а́, м.
Зроблены з пругкага матэрыялу шар для гульні, які адскаквае пры ўдары аб цвёрдую паверхню. Футбольны мяч. Хакей з мячом.
•••
Кручаны мяч — мяч, які пры палёце круціцца ў бок палёту (пры гульні ў валейбол, тэніс і інш.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кон, ‑у, м.
1. Месца, дзе ставяцца фігуры, якія трэба выбіваць (пры гульні ў гарадкі, пікара і пад.). Абчарціць кон. Паставіць фігуры на кон. // Фігуры, расстаўленыя на гэтым месцы ў адпаведнасці з правіламі гульні. Выбіць кон з круга. // Месца, куды кладуць стаўку ў азартных гульнях. На коне ляжала капеек пяць медзі. Гарэцкі.
2. Адна партыя якой‑н. гульні. Згуляць кон у гарадкі.
•••
Ставіць на кон гл. ставіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гарэ́лкі ’назва гульні’ (БРС, Бяльк.). Рус. горе́лки ’тс’. Да гарэць ’гарэць’ (гэта слова паўтараецца ў гульні). Гл. Фасмер, 1, 440 (там і апісанне гульні); Шанскі, 1, Г, 132 (некалькі іншае тлумачэнне). Параўн. іншую назву гэтай гульні — гары́пні (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́цы, ‑аў; адз. буца, ‑ы, ж.
Чаравікі з шыпамі на падэшвах для гульні ў футбол.
[Англ. boots.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)