філало́гія, ‑і, ж.

Сукупнасць навук, якія вывучаюць літаратуру і мову. Славянская філалогія. Класічная філалогія. Акадэмік Я.Ф. Карскі з’яўляецца заснавальнікам беларускай філалогіі.

[Ад грэч. philéō — люблю і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гук, -а і -у, мн. -і, -аў, м.

1. -у. Вагальныя рухі часцінак паветра або іншага асяроддзя, якія мы ўспрымаем органамі слыху.

Хуткасць гуку.

Г. стрэлу.

Музычны г. (у адрозненне ад шуму).

2. -а. Найменшы членараздзельны элемент чалавечай мовы.

Гукі беларускай мовы.

◊

Ні гуку — пра поўнае маўчанне; не гавары, маўчы.

|| прым. гукавы́, -а́я, -о́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сі́нтаксіс, -а і -у, м.

1. -у. Уласцівыя пэўнай мове спосабы спалучэння слоў у словазлучэнні і сказы, а таксама раздзел граматыкі, які вывучае сістэму моўных катэгорый, звязаных са спалучэннем слоў і будовай сказаў.

С. беларускага простага сказа.

2. -а. Падручнік, кніга, прысвечаныя вывучэнню такога раздзела граматыкі (разм.).

Купіць «Сінтаксіс беларускай мовы».

|| прым. сінтаксі́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прадаўжа́льнік, ‑а, м.

Той, хто прадаўжае справу, ідэі свайго папярэдніка. Піліп Пестрак — цудоўны прадаўжальнік лепшых традыцый, якія склаліся ў беларускай літаратуры. Кучар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

інтэрве́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Удзельнік або арганізатар інтэрвенцыі; захопнік. Выгнанне з беларускай зямлі інтэрвентаў Антанты. Барацьба беларускага народа з замежнымі інтэрвентамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

слівя́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Слівавая наліўка або настойка. Упершыню пасля вайны пачынаецца масавы выраб беларускай слівянкі. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гало́сны, ‑ая, ‑ае.

Які ўтвараецца пры свабодным праходжанні паветра праз поласць рота (пра гукі мовы). Галосны гук. / у знач. наз. гало́сны, ‑ага, м.; гало́сная, ‑ай, ж. Галосныя беларускай мовы. Правапіс галосных.

•••

Беглая галосная — у беларускай мове: галосныя гукі «о» і «е», якія маюцца ў адных формах слова і знікаюць у другіх, напрыклад: сон — сну, пень — пня.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпаве́днік, ‑а, м.

Што‑н. раўназначнае, раўнацэннае чаму‑н.; эквівалент. Аўтар [кнігі «Роднае слова» Ф. Янкоўскі] падрабязна разглядае спецыфічныя гукі беларускай фанетыкі, супастаўляючы іх з рускімі адпаведнікамі. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

справаво́дства, ‑а, н.

Вядзенне канцылярскіх спраў. Дзяржаўнае справаводства вялося на беларускай мове, якая адыгрывала вядучую ролю ва ўсім грамадстве Вялікага княства Літоўскага. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

байкапі́сец, ‑пісца, м.

Аўтар баек ​1 (у 1 знач.). Выдатны сатырык і байкапісец. Кандрат Крапіва ўнёс вялікі ўклад у развіццё беларускай савецкай літаратуры. Казека.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)