Verbum

Слабадская Украіна

т. 14, с. 484

ЗАХО́ДНЯЯ УКРАІ́НА,

гістарычная назва зямель Украіны, якія складаюць тэр. сучасных Львоўскай, Івана-Франкоўскай, Цярнопальскай, Валынскай і Ровенскай абласцей. Да 1917 тэр. цяперашніх Валынскай і Ровенскай абласцей знаходзілася ў складзе Рас. імперыі, астатніх (да 1918) — у складзе Аўстра-Венгрыі. Паводле Рыжскага мірнага дагавора 1921 З.У. адышла да Польшчы. У вер. 1939 пасля нападу фаш. Германіі на Польшчу Чырв. Армія заняла З.У. 26—28.10.1939 Нар. сход З.У. прыняў Дэкларацыю аб аднаўленні сав. улады і ўключэнні яе ў склад Укр. ССР. 1.11.1939 Вярх. Савет СССР і 14.11.1939 Вярх. Савет Укр. ССР прынялі адпаведна законы аб уключэнні З.У. ў склад СССР і далучэнні яе да Укр. ССР (гл. таксама ў арт. Украіна. Гісторыя).

Літ.:

Постников Н.А Незримые межи: [История зап. обл. Украины]. Киев, 1989.

М.Г.Нікіцін.

т. 7, с. 25

АКВАМАРЫ́Н

(ад лац. agua marina марская вада),

мінерал, разнавіднасць берылу. Празрыстыя крышталі сінявата-зялёнага ці блакітнага колеру. Трапляюцца ў гранітных і слюдзяна-кварцавых горных пародах (Бразілія, ЗША, Мадагаскар, Індыя, Украіна). Каштоўны камень.

т. 1, с. 187

ВРО́НСКІ Макар Кандратавіч

(14.4.1910, г. Барысаў Мінскай вобл. — 13.11.1994),

украінскі скульптар. Нар. мастак Украіны (1963). Скончыў Кіеўскі маст. ін-т (1945). Выкладаў у ім (1949—94), праф. (1963). Працаваў у галіне манум. і станковай скульптуры. Сярод работ: помнікі Т.Р.Шаўчэнку (1950, у сааўт., Дзярж. прэмія СССР 1951) у г. Палерма (Канада), Багдану Хмяльніцкаму (1953) у г. Хмяльніцкі (Украіна); кампазіцыі «Леся Украінка» (1947), «На паншчыне» (1957); партрэты-бюсты М.М.Амосава (1961), Т.Р.Шаўчэнкі (1964); манумент Вечнай славы (1977) у г. Луцк (Украіна). Дзярж. прэмія Украіны імя Т.Р.Шаўчэнкі 1984.

т. 4, с. 282

ЛАЗ,

марка аўтобусаў. Выпускаюцца Львоўскім аўтобусным з-дам (Украіна) з 1957. Вырабляюцца гарадскія, прыгарадныя, міжгароднія і турыстычныя аўтобусы з дызельнымі рухавікамі Мінскага маторнага з-да (з 1995), а таксама тралейбусы (з 1977).

т. 9, с. 97

БАРЫСФЕ́Н

(грэч. Borysthenēs),

1) назва р. Дняпро ў творах ант. гісторыкаў (Герадот, Страбон, Пліній Старэйшы і інш.).

2) Стараж.-грэч. назва г. Ольвія (6 ст. да нашай эры — 5 ст. нашай эры), які знаходзіўся на правым беразе Дняпроўска-Бугскага лімана (Украіна).

т. 2, с. 334

ДАЗО́РАЦ Юлія Львоўна

(5.5.1912, г. Умань, Украіна),

бел. вучоны ў галіне тэрапіі. Д-р мед. н. (1968), праф. (1969). Скончыла Адэскі мед. ін-т (1938). У 1954—73 у Віцебскім мед. ін-це. Навук. працы па праблемах эндакрыналогіі, рэўматалогіі і гепаталогіі.

т. 6, с. 9

АФТАНА́ЗЫ (Aftanazy) Раман

(н. 2.4.1914, г.п. Моршын Львоўскай вобл., Украіна),

польскі гісторык культуры. Скончыў Вроцлаўскі ун-т (1946). У 1944—81 працаваў у Бібліятэцы Нац. цэнтра імя Асалінскіх у Львове і Вроцлаве. Даследуе гісторыю магнацкіх і шляхецкіх сядзібаў на б. усх. землях Рэчы Паспалітай (Беларусь, Украіна, Літва, Латвія), архітэктуру маёнткаў, паркавае мастацтва, гісторыю маст. збораў і бібліятэк, генеалогію ўладальнікаў сядзібаў. Увёў у навук. ўжытак шматлікія дакументы з дзярж. і прыватных архіваў, багатыя іканаграфічныя матэрыялы.

Тв.:

Materiały do dziejόw rezydencji. T. 1—11. Warszawa, 1986—93;

Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. T. 1—6. 2 wyd. Wrocław etc., 1991—95.

т. 2, с. 142

БУСЛА́ЕЎ (сапр. Бутэнка) Аляксандр Мікалаевіч

(11.4.1894, г. Міргарад, Украіна — 12.8.1976),

артыст цырка, дрэсіроўшчык ільвоў. Нар. арт. Расіі (1963). У 1929 стварыў паветраны атракцыён «Палёт на санках з-пад купала цырка» (разам з І.М.Бугрымавай). У 1940—63 працаваў з драпежнікамі. Аўтар успамінаў «Запіскі дрэсіроўшчыка ільвоў» (1965).

т. 3, с. 357

ДАНЧУ́К Вікторыя Яфімаўна

(н. 7.7.1944, с. Княжыкі Чаркаскай вобл., Украіна),

бел. мастак дэкар.-прыкладнога мастацтва. Скончыла вучылішча прыкладнога мастацтва ў г. Косаў (Украіна; 1964), Бел. тэатр.-маст. ін-т (1970). З 1970 працавала на Мінскім маст.-вытв. камбінаце, з 1983 у акцыянерным т-ве «Мінскі фарфоравы завод». Працуе ў кераміцы. Выканала манум. дэкар. пано для паштамта ў г. Дзяржынск — «Гісторыя пошты» (1980), для Мядзельскага музея нар. славы — «Стары Мядзел», «Новы Мядзел». «Вялікая Айчынная вайна», «Старадаўнія рамёствы», «Фальклор» (усе 1983—87). Аўтар дэкар. пластыкі «Праметэй» (1975), «Сям’я» (1976), «Сілуэты часу» (1977), «Васількі» (1985) для Нац. т-ра імя Я.Купалы, сервізаў «Успамін» (1986), «Чараіт» (1997) і інш.

т. 6, с. 49