Verbum

АЛЕКСАНДРО́ВІЧ Хасень Мустафавіч

(н. 20.4.1924, г. Клецк),

бел. хімік. Д-р хім. н. (1970), праф. (1972). З 1959 у Ін-це агульнай і неарган. хіміі АН Беларусі. Навук. даследаванні па фіз.-хім. асновах селектыўнай флатацыі сільвініту паверхнева-актыўнымі рэчывамі, тэхналогіі вытв-сці мінер. угнаенняў з калійных рудаў Старобінскага радовішча.

Тв.:

Основы применения реагентов при флотации калийных руд. Мн., 1973;

Физикохимия селективной флотации калийных солей. Мн., 1983.

т. 1, с. 240

ГАЛЕМБІЕ́ЎСКІ Анатоль Іосіфавіч

(н. 13.10.1935 г. Валакаламск, Расія),

бел. вучоны ў галіне машынабудавання. Канд. тэхн. н. (1971), праф. (1996). Вынаходнік СССР (1980). Скончыў Калінінградскі тэхн. ін-т (1965). З 1975 у Полацкім дзярж. ун-це. Навук. працы і вынаходствы ў галіне дзяўбання зубчастых колаў. Распрацаваў канцэпцыю сістэмалогіі спосабаў апрацоўкі ў машынабудаванні.

Тв.:

Основы системологии способов формообразующей обработки в машиностроении. Мн., 1986;

Системный анализ процесса зубодолбления. Мн., 1993.

т. 4, с. 457

ЛАЗЮ́К Інеса Ільінічна

(н. 20.3.1928, ст. Славечна Ельскага р-на Гомельскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне прамянёвай дыягностыкі. Д-р мед. н., праф. (1992). Скончыла Мінскі мед. ін-т (1950). З 1969 у Бел. ін-це ўдасканалення ўрачоў (з 1979 заг. кафедры). Навук. працы па неадкладнай прамянёвай дыягностыцы захворванняў дзіцячага ўзросту.

Тв.:

Основы кардиологии детского возраста: Справ. Мн., 1991 (у сааўт.);

Энциклопедия детского невролога. Мн., 1993 (у сааўт.).

т. 9, с. 103

АКІ́МАЎ Георгій Уладзіміравіч

(23.4.1901, Масква — 23.1.1953),

рускі фізікахімік. Чл.-кар. АН СССР (1939). Скончыў Маскоўскае вышэйшае тэхн. вучылішча (1926). Працаваў у авіяц. прам-сці (1927—47). З 1949 дырэктар Ін-та фіз. хіміі АН СССР. Распрацаваў тэорыю карозіі металаў (1933—38), класіфікацыю метадаў выпрабавання на карозію, стварыў тэхналогію атрымання гарачатрывалага сплаву для дэталяў авіяц. рухавікоў і шэраг марак нержавейнай сталі. Тры Дзярж. прэміі СССР.

Тв.:

Основы учения о коррозии и защите металлов. М., 1946.

т. 1, с. 190

АСТАПЕ́НЯ Аляксандр Паўлавіч

(н. 29.1.1939, Мінск),

бел. гідрабіёлаг. Д-р біял. н. (1989). Скончыў БДУ (1961), працуе ў ім. Навук. працы па прадукцыйнай гідрабіялогіі, фарміраванні якасці водаў, самаачышчэнні водных сістэм і паводзінах радыенуклідаў у вадаёмах, біятычным кругавароце пры функцыянаванні водных экасістэм.

Тв.:

Общие основы изучения водных экосистем. Л., 1979 (у сааўт.);

Экологическая система Нарочанских озер. Мн., 1985 (у сааўт.);

Химический состав и энергетическая ценность перифитона в мезотрофном озере (разам з Т.А.Макарэвіч, Т.В.Жукавай) // Гидробнологический журнал. 1992. Т. 28. № 1.

т. 2, с. 44

АНТРАПАГЕ́ННАЕ ЎЗДЗЕ́ЯННЕ на прыроду, прамы або апасродкаваны ўплыў чалавецтва на прыроду, што прыводзіць да кропкавых, лакальных, рэгіянальных ці генералізаваных (амаль да глабальных) яе змен. Пастаянна павялічваецца з развіццём прадукц. сіл і інтэнсіфікацыяй прыродакарыстання, з’яўляецца аб’ектыўнай рэаліяй, якая складае аснову пераўтварэння прыроды і абумовіла зараджэнне і развіццё тэорыі і практыкі аховы прыроды, а таксама сістэм рацыянальнага прыродакарыстання.

Літ.:

Митрюшкин К.П., Шапошников Л.К. Прогресс и природа. М., 1978;

Риклефс Р. Основы общей экологии: Пер. с англ. М., 1979.

т. 1, с. 390

ДЗЯМІ́ДАЎ Уладзімір Іванавіч

(н. 9.5.1931, г. Рыбінск, Расія),

бел. вучоны-эканаміст. Д-р эканам. н. (1991), праф. (1994). Скончыў БПІ (1961). Працаваў у розных галінах нар. гаспадаркі. З 1977 у БПА. Даследуе праблемы эканомікі навук.-тэхн. прагрэсу, кіравання інвестыцыямі, якасці прадукцыі, цэнаўтварэння, павышэння эфектыўнасці вытв-сці. Адзін з аўтараў навуч. дапаможнікаў.

Тв.:

Методические основы оценки технико-экономического уровня машин и оборудования (разам з Ф.А.Дронавым) // Проблемы эффективности новой техники. Мн., 1972;

Совершенствование организации основных производственных процессов // Проблемы интенсификации промышленного производства. Мн., 1974.

т. 6, с. 140

ЗАХА́РАЎ Сяргей Сцяпанавіч

(18.9.1901, в. Старое Сямёнкава Уладзімірскай вобл., Расія — 19.11.1990),

бел. вучоны ў галіне земляробства. Д-р с.-г. н. (1958), праф. (1959). Засл. дз. нав. Беларусі (1965). Скончыў Маскоўскую с.-г. акадэмію імя К.А.Ціміразева (1931). У 1938—74 заг. кафедры земляробства БСГА. Навук. працы па эфектыўнасці севазваротаў з выкарыстаннем травасеяння, прамежкавых культур, сідэратаў, вапны і сістэм гербіцыдаў.

Тв.:

Занятыя папары і рацыянальнае іх выкарыстанне. Мн., 1960;

Основы земледелия. Мн., 1963;

Земледелие Западной и СевероЗападной зон СССР. М., 1967.

т. 7, с. 11

КУЦ Павел Сцяпанавіч

(н. 4.9.1925, в. Парэчча Гродзенскага р-на),

бел. вучоны ў галіне прамысловай цеплатэхнікі. Д-р тэхн. н. (1980), праф. (1981). Скончыў Маскоўскі ін-т інжынераў чыг. транспарту (1954). З 1961 у Ін-це цепла- і масаабмену Нац. АН Беларусі. Навук. працы па цепла- і масаабмене ў працэсах сушкі вільготных матэрыялаў.

Удзельнічаў у распрацоўцы тэорыі, тэхналогіі і тэхнікі сушкі.

Тв.:

Теплофизические и технологические основы сушки высоковольтной изоляции Мн., 1979 (разам з І.Ф.Пікусам);

Сушка продуктов микробиологического производства. М., 1987 (разам з Э.Р.Тугавай).

т. 9, с. 64

А́НФІНСЕН (Anfinsen) Крысціян Бемер

(н. 26.3.1916, г. Манесен, шт. Пенсільванія, ЗША),

амерыканскі біяхімік. Чл. Нац. АН ЗША (1963), Дацкага каралеўскага т-ва навук (1964). Скончыў Пенсільванскі ун-т (1939). У 1948—50 і 1962—63 выкладаў у Гарвардскім ун-це, у 1950—62 і з 1963 у Нац. ін-це здароўя ў Бетэсдзе (каля Вашынгтона). Навук. працы па біяхіміі бялкоў і ферментаў. Прапанаваў новую трактоўку працэсу біял. эвалюцыі (1959). Нобелеўская прэмія 1972 (з С.Мурам і У.Х.Стайнам).

Тв.:

Молекулярные основы эволюции: Пер. с англ. М., 1962.

т. 1, с. 408