Verbum

ВОДААЧЫ́СТКА,

комплекс тэхнал. працэсаў, які забяспечвае давядзенне якасці вады, што паступае ў водаправодную сетку з крыніцы водазабеспячэння, да ўстаноўленых вытв. паказчыкаў. Ажыццяўляюць на водаачышчальных збудаваннях, дзе выкарыстоўваюць рэагентныя і дэзінфекцыйныя ўстаноўкі, адстойнікі, градзірні і інш.

Воды паверхневых крыніц (рэк, азёр) да падачы ў водаправод асвятляюць (выдаляюць завіслыя і калоідныя часцінкі), пазбаўляюць колеру і абеззаражваюць (знішчаюць патагенныя бактэрыі і вірусы). Для асвятлення і пазбаўлення колеру праводзяць каагуляцыю, адстойванне, фільтрацыю. Для абеззаражвання вады выкарыстоўваюць вадкі хлор, хлорную вапну ці азон. Падземныя воды пры здавальняючым хім. саставе толькі абеззаражваюць хлорам ці ультрафіялетавымі прамянямі. Для змякчэння (выдалення празмернай колькасці солей кальцыю і магнію) ваду апрацоўваюць вапнаю, содай ці прапускаюць праз іанітныя фільтры (гл. Іаніты). Аэрацыяй з далейшым фільтраваннем памяншаюць колькасць солей жалеза. Газы (серавадарод, метан, радон, вуглякіслы і інш.) выдаляюць аэрацыяй, радыеактыўныя рэчывы — дэзактывацыяй. Дэзадарацыю вады ажыццяўляюць сорбцыяй рэчываў, якія абумоўліваюць прысмак і пах, актываваным вугалем ці акісленнем азонам, дыаксідам хлору, перманганатам калію.

У.М.Марцуль.

т. 4, с. 247

А́НХЕЛЬ

(Ángel),

Чурун-Мерун (Churún-Merún), вадаспад у Венесуэле, у вярхоўях р. Чурун (сістэма р. Карані), на Гвіянскім пласкагор’і. Самы высокі ў свеце: выш. падзення вады 1054 м (свабоднае падзенне 979 м). Адкрыты ў 1935 венесуэльскім лётчыкам Д.Анхелем.

т. 1, с. 408

АХУ́РЫ,

у іранскай міфалогіі клас боскіх істот, якія змагаліся за ўпарадкаванне космасу і соцыуму, супраць хаосу, цемры і зла. Супрацьпастаўляліся сваім малодшым братам, злым духам дэвам. Свяшчэнная кніга зораастрызму «Авеста» называе ахурамі Ахурамазду, Мітру і духа вады Апам-Напата.

т. 2, с. 161

ВІЛЮ́ЙСКАЕ ВАДАСХО́ВІШЧА,

на р. Вілюй, у Рэспубліцы Саха (Якуція), у Расіі. Утворана плацінай аднайм. ГЭС. Запоўнена ў 1965. Пл. 2170 км², аб’ём вады 35,88 км³. Даўж. 470 км. Ваганні ўзроўню да 8 м. Выкарыстоўваецца для водазабеспячэння і суднаходства.

т. 4, с. 179

ВО́ДНЫ РЭЖЫ́М у гідралогіі, змена ў часе ўзроўняў і аб’ёмаў вады ў рэках, азёрах і балотах. Гадавы цыкл воднага рэжыму падзяляецца на характэрныя фазы: разводдзе, межань (летняя і зімовая), дажджавыя паводкі. На раўнінных рэках Беларусі найб. выразная фаза разводдзя.

т. 4, с. 252

ЗАХО́ДНЕ-ГРЭНЛА́НДСКАЕ ЦЯЧЭ́ННЕ,

цёплае паверхневае цячэнне ў марах Лабрадор, Бафіна і прал. Дэйвіса; працяг Ірмінгера цячэння. Праходзіць з Пд на Пн уздоўж паўд.-зах. і зах. берагоў Грэнландыі. 0,9 км/гадз. Т-ра вады 0—2 °C. Салёнасць 33,5‰.

т. 7, с. 14

ВЕ́РХНЯЯ ТАЙМЫ́РА,

рака на п-ве Таймыр, у Расіі Даўж. 567 км, пл. бас. 50,4 тыс. км². Пачынаецца ў гарах Быранга, упадае ў воз. Таймыр. Сярэдні расход вады каля 430 м³/с. У бас. Верхняй Таймыры — Таймырскі запаведнік.

т. 4, с. 112

БУЙ

(галанд. boei),

плывучы знак (паплавок) для абазначэння фарватэраў, небяспечных для суднаходства месцаў, месцазнаходжання прадмета (напр., якара, міны), падтрымання частак рыбалоўнага трала, вымярэння ступені хвалявання вады (хвалямерны буй) і інш. Можа мець прыстасаванні для падачы светлавых, гукавых, радыёсігналаў.

т. 3, с. 319

ГРА́ДУС РЭАМЮ́РА,

адзінка тэмпературы. Абазначаюцца °R. Апорныя тэмпературныя (рэперныя) пункты: т-ра плаўлення лёду (0 °R) і т-ра кіпення вады пры нармальным атм. ціску (80 °R). Прапанаваны франц. вучоным Р.А.Рэамюрам у 1730. Гл. таксама Градус, Тэмпературныя шкалы.

т. 5, с. 386

ГУБА́,

паморская назва марскіх заліваў, якія далёка ўдаюцца ў сушу на Пн і Д. Усходзе Расіі. Звычайна ў губу ўпадае вял. рака, якая апрасняе салёную ваду, таму яе колер адрозніваецца ад колеру марской вады (Дзвінская губа, Обская губа).

т. 5, с. 514