Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

ты займеннік

  1. Ужыв. пры звароце да блізкай знаёмай асобы або пры грубым, фамільярным звароце.

    • Куды ты паедзеш?
  2. Выкарыстоўваецца для абагульненага абазначэння чалавека наогул (размоўнае).

    • Калі ты гаспадар, то глядзі гаспадаркі.
  3. часціца: Выкарыстоўваецца для выказвання прыкрасці, расчаравання, пагрозы і пад.

    • Гэта табе так не пройдзе.
  4. У спалучэнні з выклічнікамі ўжыв. для ўзмацнення экспрэсіўнасці выказвання.

    • Ах ты, дурань!
    • А што ты думаеш (размоўнае) — а чаму б і не зрабіць.
    • На ты з кім — (быць) у такіх адносінах, калі пры звароце адзін да аднаго гаворыць «ты».
    • Ух ты! — выкарыстоўваецца пры выказванні здзіўлення, захаплення і пад.

тыбетцы назоўнік | мужчынскі род

Карэннае насельніцтва аднаго з раёнаў Цэнтральнай Азіі — Тыбета.

|| жаночы род: тыбетка.

|| прыметнік: тыбецкі.

тыгель назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

  1. Пасудзіна з вогнетрывалага матэрыялу для плаўкі, варкі, нагрэву чаго-н. на моцным агні.

  2. Металічная пліта друкарскай машыны для прыціскання паперы да пакрытай фарбай друкарскай формы.

|| прыметнік: тыгельны.

тыгр назоўнік | мужчынскі род

Буйная драпежная млекакормячая жывёліна сямейства кашэчых з паласатай шкурай.

|| прыметнік: тыгравы і тыгрыны.

тыграня (тыгранё) назоўнік | ніякі род

Дзіцяня тыгра.

тыгрыца назоўнік | жаночы род

Самка тыгра.

тыдзень назоўнік | мужчынскі род

  1. Адзінка вылічэння часу, роўная сямі дням, ад панядзелка да нядзелі ўключна.

    • Панядзелак — першы дзень тыдня.
  2. Адрэзак часу ў сем дзён, сямідзённы тэрмін.

    • Застаўся т. адпачынку.
  3. чаго або які. Сем дзён, прысвечаных якому-н. грамадскаму мерапрыемству, прапагандзе чаго-н. і пад.

    • Т. паэзіі.

|| прыметнік: тыднёвы.

тыкацца1 дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

  1. Тыцкаць мордай у што-н.

    • Кот бегаў, тыкаўся мордай у плот.
  2. Мітусліва рухацца, стараючыся пранікнуць куды-н.

    • Т. ва ўсе дзверы.

|| закончанае трыванне: ткнуцца.

|| назоўнік: тыканне.

тыкацца2 дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Звяртацца да каго-н. на «ты».

|| назоўнік: тыканне.

тыкаць1 дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Поркаць чым-н. у што-н.

    • Т. кіем у зямлю.
  2. Утыкаць, усоўваць у што-н.

    • Т. кнопкі ў сцяну.
  3. Падносіць блізка, паказваць на каго-, што-н.

    • Т. пальцам у кожную літару.
  4. пераноснае значэнне: Уключаць, накіроўваць (размоўнае неадабральнае).

    • Т. ва ўсе камісіі.
  5. пераноснае значэнне: Пастаянна напамінаць, гаварыць аб кім-, чым-н., упікаць чым-н., папракаць (размоўнае неадабральнае).

    • Тыкаць носам (размоўнае неадабральнае) — звяртаць чыю-н. увагу на што-н. (віну, учынак і пад.; звычайна ў грубай форме).
    • Тыкаць у нос каму (каго-што) або кім-чым (размоўнае неадабральнае) — тое, што і тыкаць 1 (у 5 знач.).

|| закончанае трыванне: ткнуць і тыкнуць.

|| незакончанае трыванне: патыкаць.

|| назоўнік: тыканне.