Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

ссадзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Дапамагчы сысці ўніз.

    • С. дзіця з канапы.
  2. Даць магчымасць або прымусіць выйсці (з поезда, аўтобуса і пад.).

    • С. на станцыі дзяцей.
    • С. безбілетніка.

|| незакончанае трыванне: ссаджваць.

|| назоўнік: ссаджванне.

ссаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Уцягваць у рот губамі і языком (што-н. вадкае).

    • С. малако.
    • С. грудзі маці (карміцца яе малаком).
  2. Трымаючы што-н. у роце, рабіць смактальныя рухі.

    • С. соску.
    • С. лапу.
    • С. палец.
  3. безасабовая форма: Пра тупы, ныючы боль у жываце (ад голаду, хваробы і пад.).

|| назоўнік: ссанне.

|| прыметнік: ссальны.

  • Ссальныя рухі.

ссесціся дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Выпасці ў выглядзе асадку з раствору.

  2. Пра тканіну: стаць карацейшай, збегчыся.

  3. Стаць больш шчыльным, цвёрдым. Снег ссеўся.

  4. Вылучыць дробныя цвёрдыя часткі, камкі (пра малако).

    • Малако сселася.

|| незакончанае трыванне: ссядацца.

|| назоўнік: ссяданне.

ссохлы прыметнік

  1. Пра расліны: які звяў, засох, загінуў ад неспрыяльных умоў.

    • С. куст бэзу.
  2. Сасмяглы, шурпаты (пра губы, вусны).

    • Ссохлыя губы.

ссохнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Перасохнуць, стаць зморшчаным, пакарабаціцца.

    • Боты ссохліся.
  2. Высахшы, зацвярдзець, ператварыцца ў камяк.

    • Гліна ссохлася.
  3. Сасмягнуць, стаць шурпатым (пра губы).

    • Губы ссохліся.

|| незакончанае трыванне: ссыхацца.

|| назоўнік: ссыханне.

ссохнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Пра расліны: высахнуць, завянуць, загінуць ад неспрыяльных умоў.

    • Яблыні ссохлі.
  2. пераноснае значэнне: Стаць худым ад перажыванняў, турбот і пад., зачахнуць (размоўнае).

    • Ссохла дзяўчына з-за хлопца.
  3. Страціць свежасць; сасмягнуць (пра губы).

|| незакончанае трыванне: ссыхаць.

|| назоўнік: ссыханне.

ссоўны прыметнік

Такі, які можа ссоўвацца.

  • С. стол.

ссунуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Зрушыцца з месца, спусціцца куды-н.

    • С. з печы.
    • Мех ссунуўся з воза.
  2. Сунучыся, зваліцца адкуль-н.

    • Снег ссунуўся са страхі.
  3. Рухаючыся, наблізіцца.

    • У суседа раптам ссунуліся бровы.
  4. Расслабіўшыся, спаўзці, з’ехаць уніз, набок.

    • Шапка ссунулася на патыліцу.

|| незакончанае трыванне: ссоўвацца.

|| назоўнік: ссоўванне.

ссунуць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Зрушыць, скрануць.

    • С. з месца што-н.
  2. Сунучы, скінуць што-н., перамясціць.

    • С. салому з воза.
    • С. снег са страхі.
  3. Пра галаўны ўбор: перамясціць.

    • С. капялюш на лоб.
  4. Сунучы, рухаючы, наблізіць адно да другога.

    • С. сталы.
    • С. бровы.

|| незакончанае трыванне: ссоўваць.

|| назоўнік: ссоўванне.

ссушыць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Зрабіць сухім; высушыць.

    • Вятры ссушылі збажыну.
    • С. яблыкі (насушыць).
  2. пераноснае значэнне: Знясіліць, давесці да крайняй схуднеласці.

    • Каханне ссушыла дзяўчыну.