Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

есаўл назоўнік | мужчынскі род

У царскай арміі: казацкі афіцэрскі чын, роўны чыну капітана ў пяхоце, а таксама асоба, якая мела гэты чын.

|| прыметнік: есаульскі.

есці дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. каго-што і без дапаўнення. Ужываць ежу.

    • Е. яблыкі.
    • Чаго не ясі, таго ў рот не нясі (прыказка).
    • Е. вачамі (пераноснае значэнне: пільна ўгладацца, не адрываючы позірку; размоўнае жартаўлівае).
    • Е. просіць (пра дзіравы абутак, якому патрэбны рамонт).
  2. толькі ў інф. (у спалучэнні з дзеясл.). Ежа, харч.

    • Наварыць е.
    • Хацець е.
  3. што. Разбураць хімічна, раз’ядаць.

    • Іржа есць жалеза.
  4. Выклікаць пякучы бол; (пра дым і пад.).

    • Густы дым еў вочы.
  5. пераноснае значэнне:. Не даваць спакою, мучыць (пра сумленне, тугу, боль).

    • Сэрца маё есць туга.
  6. пераноснае значэнне: Папракаць, назаляць, не даваць спакою (размоўнае).

    • Кожны дзень грызуцна, ядуць адзін аднаго.
    • Поедам есці (размоўнае неадабральнае) — бесперапынку папракаць.
    • Пасаліўшы можна есці (размоўнае) — так сабе, не вельмі што.
    • Есці, як не ў сябе (размоўнае) — прагна есці.
    • Дарэмна хлеб есці (размоўнае неадабральнае) — бяздзейнічаць, гультаяваць.

|| закончанае трыванне: паесці і з’есці.

|| назоўнік: яда.

  • У час яды.