Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

джаз1 назоўнік | мужчынскі род

Аркестр, які складаецца пераважна з духавых, ударных шумавых інструментаў і спевакоў-салістаў, а таксама прызначаная для такога аркестра музыка, якая спалучае ў сабе рысы еўрапейскай і афрыканскай традыцый.

  • Іграе д.
  • Іграць у стылі джаза.
  • Аматары джаза.

|| прыметнік: джазавы.

  • Джазавая музыка.

джаз2 (джаз-) прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач. які мае адносіны да джаза, напр. джазансамбль, джаз-оркестр, джаз-музыка.

джазіст назоўнік | мужчынскі род

Музыкант, які грае ў джазе.

|| жаночы род: джазістка.

джала назоўнік | ніякі род

  1. Колючая частка органа абароны і нападу ў пчол, вос, шэршняў і інш., а таксама раздвоены язык у ядавітых змей.

    • Д. пчалы.
    • Змяінае д.
  2. Вастрыё колючага ці рэжучага інструмента, прадмета.

    • Д. косы.
  3. пераноснае значэнне: Пра што-н. вострае, з’едлівае.

    • Д. сатыры.

|| памяншальная форма: джальца.

|| прыметнік: джальны.

джаліць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Пра насякомых, змей: раніць джалам, кусаць.

    • Пчолы джаляць.
  2. пераноснае значэнне: Раніць крыўднымі словамі, колкімі заўвагамі.

    • Колкія заўвагі джалілі яго, выводзілі з раўнавагі.

|| закончанае трыванне: уджаліць.

  • Уджаліла змяя.

джгаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

  1. кого (што). Калоць, раніць джалам (пра насякомых, змей).

    • Авадні і сляпні джгалі няўмольна.
  2. Хутка ісці або бегчы.

    • Лявон джгаў без аглядкі.

|| аднакратны дзеяслоў: джгануць і джгнуць.

|| назоўнік: джганне.

джоўль назоўнік | мужчынскі род

Адзінка энергіі, работы і колькасці цеплыні.

джунглі назоўнік

Густы непраходны лясны зараснік у балоцістых мясцовасцях трапічных краін.

  • Закон джунгляў (пераноснае значэнне: аб адкрытым самавольстве і насіллі).

|| прыметнік: джунглевы.

джут назоўнік | мужчынскі род

Травяністая расліна, што разводзіцца пераважна ў Індыі, з валакна якой вырабляюць грубую тканіну, вяроўкі, канаты.

|| прыметнік: джутавы.

джыгіт назоўнік | мужчынскі род

Умелы наезнік на асядланым кані (спачатку ў каўказскіх горцаў).

|| прыметнік: джыгіцкі.