Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

убрыкнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Ударыць, выцяць задняй нагой ці абедзвюма заднімі нагамі (пра капытных жывёл).

  • Гэты чалавек можа знянацку і ў. (пераноснае значэнне).

убудаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пабудаваць, збудаваць унутры чаго-н.

  • У. шафу ў сцяну.

|| незакончанае трыванне: убудоўваць.

убухаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Усыпаць, уліць, укласці куды-н. у вялікай колькасці.

  • У. многа гною ў глебу.
  • Столькі грошай убухалі за мэблю (пераноснае значэнне: патрацілі).

|| аднакратны дзеяслоў: убухнуць.

убыць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Паменшаць (у колькасці, аб’ёме і пад.).

    • Убыла вада ў сажалцы.
    • Убыў дзень.
    • Убыла рашучасць (знікла, аслабла).
  2. (звычайна з адмоўем «не») Пражыць, прабыць пэўны час дзе-н.; ужыцца з кім-н.

    • Яны там доўга не ўбудуць — вернуцца.
    • З табою ніхто не ўбудзе.

|| незакончанае трыванне: убываць.

убіць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. што ў што. Б’ючы па якім-н. прадмеце, прымусіць яго ўвайсці ўнутр чаго-н.

    • У цвік у сцяну.
    • У. у галаву што-н. каму-н. (пераноснае значэнне: прымусіць трывала засвоіць якую-н. думку; размоўнае).
  2. Утаптаць, утрамбаваць да цвёрдасці.

    • У. сцежку цераз поле.
  3. Дадаючы да стравы, умяшаць (сырыя яйкі), разбіць на скавараду (яйкі).

    • У. у цеста два яйцы.
    • У. некалькі яец на патэльню.
  4. Змарнаваць, зрасходаваць непрадукцыйна (размоўнае).

    • У. час.

|| незакончанае трыванне: убіваць.

ува прыназоўнік

Ужыв. замест прыназоўніка «у» перад словамі «мне», «усіх», «усім», напр. Ува мне, ува ўсіх.

увабрацца дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Пранікнуць унутр чаго-н., паглынуцца, уцягнуцца.

    • Дзёгаць увабраўся ў юхтовыя боты.
  2. Усяліцца куды-н. або забрацца, залезці куды-н. (размоўнае).

    • У. ў новую кватэру.
    • У. ў гушчар.

|| незакончанае трыванне: убірацца.

увабраць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Паступова паглынуць, уцягнуць, усмактаць у сябе.

    • Зямля ўвабрала ваду.
  2. Заправіць, усунуць унутр чаго-н.

    • У. кашулю ў штаны.
  3. З’есці без астатку (размоўнае).

    • У. місу капусты.
  4. Схапіць, захапіць (размоўнае).

    • Разведчыкі ўвабралі фашыста.

|| незакончанае трыванне: убіраць.

увавіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Адняўшы частку, зменшыць, знізіць, аслабіць.

  • У. выдаткі.
  • У. крок.

|| незакончанае трыванне: убаўляць.

|| назоўнік: убаўленнне і убаўка.

увага назоўнік | жаночы род

  1. Сканцэнтраванасць думак ці зроку, слыху на чым-н.

    • Звярнуць увагу на што-н.
    • Аднесціся з увагай.
    • Удзяліць увагу каму-н.
    • Браць пад увагу.
    • У цэнтры ўвагі.
    • Увазе слухачоў! (г. зн. слухачы, звярніце ўвагу).
  2. Клапатлівыя, чулыя адносіны да каго-, чаго-н.

    • Сяброўская ў.