БЕЛАРУСКАЯ САВЕЦКАЯ ЭНЦЫКЛАПЕДЫЯ

у 12 тамах

Мінск: Галоўная рэдакцыя Беларускай Савецкай Энцыклапедыі, 1969—76

Галоўны рэдактар П. У. БРОЎКА.

РЭДАКЦЫЙНАЯ КАМІСІЯ:
М. Ф. ДУБЯНЕЦКІ, І. Д. КАЗЕКА, Н. П. КОЛАС, П. ДЗ. ПУЗІКАЎ, С. П. САМУЭЛЬ, І. П. ХАЎРАТОВІЧ.

РЭДАКЦЫЯ СЛОЎНІКА, АЛФАВІТНАГА ПАКАЗАЛЬНІКА і БІБЛІЯГРАФІІ:
Заг. рэд. Н. П. КОЛАС, навук. рэдактар Т. У. ТАМІЛЬЧЫК, рэдактары В. К. МАЗОЎКА, М. А. МАЎЗОН, М. В. СТРАЛЬЧЭНЯ, малодшы рэдактар Р. А. ЛАРЧАНКА.

РЭДАКЦЫЯ НАВУКОВАГА I ЛІТАРАТУРНАГА КАНТРОЛЮ:
Заг. рэд. С. П. САМУЭЛЬ, старшыя навуковыя рэдактары Я. К. ГАБЕЦ, Л. Р. КОПАЦЬ, М. А. КУЛІКАВА, С. В. КУРАЧ, У. М. САЦУТА, Е. П. ФЕШЧАНКА, рэдактары Л. І. КАЎРУС, Л. М. МАЛІНІНА, малодшы рэдактар Л. І. ДОРСКАЯ.

У складанні і рэдагаванні паказальнікаў удзельнічалі навукова-галіновыя рэдакцыі БелСЭ, а таксама В. А. МІХАЙЛОЎСКАЯ, Л. В. САКАЛОВА, Т. М. УСАТАЯ, Г. П. СТРАХАЎ, Н. В. ШАЎРУК, Л. В. САЛАМАХА.

КАРЭКТАРСКІ АДДЗЕЛ:
ст. карэктары В. І. БАГДАНОВІЧ, Л. А. СІВАЛОБЧЫК, М. К. ХАДЫКА, карэктары Л. Дз. ЛЕБЕДЗЕВА, А. М. ШУКАВА.

Тэхнічны рэдактар Н. П. СЦЯПАНАВА.

АД РЭДАКЦЫІ

У артыкулах Беларускай Савецкай Энцыклапедыі змешчана вялікая колькасць фактычнага і даведачнага матэрыялу па розных пытаннях, які мае пэўны інтарэс для шырокага кола чытачоў.

Каб павялічыць даведачнасць выдання, Беларуская Савецкая Энцыклапедыя забяспечваецца прадметным і імянным паказальнікамі і паказальнікам геаграфічных назваў. Яны памогуць чытачу знайсці патрэбныя звесткі і значна пашыраць магчымасць карыстання Энцыклапедыяй. Калі ў 12 тамах БелСЭ надрукавана каля 35 тыс. артыкулаў, то паказальнікі ўключаюць больш за 100 тыс. рубрык і каля 300 тыс. спасылак на тамы і старонкі БелСЭ.

Паказальнікі дапамогуць знайсці ў БелСЭ многія навуковыя тэрміны, геаграфічныя назвы, звесткі пра гістарычныя падзеі, грамадскіх і палітычных дзеячаў, наватараў вытворчасці, дзеячаў навукі і культуры, аб якіх няма асобных артыкулаў.

ЯК КАРЫСТАЦЦА ПАКАЗАЛЬНІКАМ

Паказальнікі (прадметны, імянны і геаграфічных назваў) закліканы памагчы чытачу знайсці ў БелСЭ даведкі пра навуковыя тэрміны, арганізацыі, установы, прадпрыемствы, калгасы, інстытуты, тэатры, газеты і часопісы, пра гістарычныя падзеі, грамадскіх і палітычных дзеячаў, наватараў вытворчасці, дзеячаў культуры і мастацтва і г. д., аб якіх няма асобных артыкулаў у БелСЭ. Кожны з трох паказальнікаў складзены паводле алфавітнага прынцыпу. Тэрміны, імёны і геаграфічныя назвы, пра якія ёсць артыкулы ў БелСЭ, набраны паўтлустым шрыфтам (гэты шрыфт захоўваецца і ў спасылках). Тэрміны, вынесеныя з тэксту артыкулаў, набраны светлым шрыфтам. Адпаведнымі шрыфтамі набраны нумар тома і старонка, дзе змешчаны артыкул, або адкуль тэрмін вынесены. Тэрміны, якія прайшлі ў БелСЭ самастойнымі артыкуламі, у прадметным і імянным паказальніках і ў паказальніку геаграфічных назваў пададзены без тлумачэнняў і вызначэнняў. Тэрміны, вынесеныя з тэксту артыкулаў, пададзены з анатацыяй у тых выпадках, калі яны з’яўляюцца амонімамі (аднолькавае напісанне і рознае значэнне), або калі тэрміны маюць эмацыянальную афарбоўку ці ўжываюцца ў пераносным сэнсе. Як правіла, анатуюцца назвы радовішчаў, калгасаў, газет, часопісаў, партызанскіх брыгад і атрадаў, зарубежных партый, некаторыя этнаграфічныя тэрміны. Іншы раз анатацыі даюцца да гістарычных, біялагічных, тэхнічных і іншых тэрмінаў. У паказальніках пазначаны ўнутрытэкставыя ілюстрацыі і карты, ілюстрацыі на ўклейках. Ва ўсіх трох паказальніках, як і ў БелСЭ, захоўваецца сістэма спасылак. Спасылкі даюцца з тэрмінаў-сінонімаў, з псеўданімаў, а ў геаграфічным паказальніку з ранейшых назваў краін, гарадоў і вёсак. Ужываюцца скарачэнні, прынятыя ў БелСЭ. Спіс скарачэнняў змешчаны ў канцы тома.

У прадметны паказальнік вынесены назвы артыкулаў, якія змешчаны ў БелСЭ, і тыя тэрміны з тэксту артыкулаў, якія пэўным чынам тлумачацца ў артыкуле. Выносіліся тэрміны, на якія зроблены спасылкі (так званыя курсіўныя словы). Сінанімічныя назвы дадзены з адсылкаю на асноўны тэрмін. Вынесены спасылкі і з некаторых шырокаўжывальных абрэвіятур.

У імянны паказальнік вынесены прозвішчы дзеячаў, пра якіх ёсць артыкулы, дзеячаў, якія ўпамінаюцца ў тэксце артыкулаў, на ўклейках, у ілюстрацыях і ў бібліяграфіі, прозвішчы аўтараў артыкулаў, імёны персанажаў старажытна-грэчаскай, рымскай і славянскай міфалогіі і казачных персанажаў. Пры прозвішчах даюцца ўсе ініцыялы. З бібліяграфіі прозвішчы вынесены на мове арыгінала і стаяць у адным алфавіце, апрача тэрмінаў лацінскай графікі, якія вылучаны асобна і змешчаны ў канцы імяннога паказальніка. Анатацыі ў імянным паказальніку прыводзяцца ў наступных выпадках: а) калі ў дзеячаў супадаюць прозвішчы і ініцыялы; б) калі пры прозвішчы няма ініцыялаў: в) калі ў дзеяча пры прозвішчы адзін ініцыял і гэты ініцыял супадае з першым ініцыялам астатніх дзеячаў з такім жа прозвішчам, то анатацыя даецца пры тэрміне з адным ініцыялам. У паказальнік не выносіліся імёны асоб, змешчаныя ў спісах да артыкулаў «Герой Савецкага Саюза», «Герой Сацыялістычнай Працы», «Маці-гераіня», у спісах да ўсіх артыкулаў пра ганаровыя званні («Заслужаны аграном Беларускай ССР», «Заслужаны артыст Беларускай ССР» і г. д.), а таксама ў спісах да артыкулаў пра творчыя саюзы (архітэктараў, кампазітараў, кінематаграфістаў, пісьменнікаў), паколькі гэтыя імёны чытач лёгка знойдзе ў названых артыкулах.

У паказальнік геаграфічных назваў вынесены ўсе назвы геаграфічных артыкулаў, якія прайшлі ў БелСЭ. З тэксту артыкулаў вынесены толькі тэрміны беларускай тэматыкі. З біяграфічных артыкулаў БелСЭ ў паказальнік геаграфічных назваў вынесены назвы беларускіх населеных пунктаў, якія паказваюць месца нараджэння дзеяча. Месца нараджэння дзеяча даецца, як правіла, па сучаснаму адміністрацыйнаму падзелу, за выключэннем тых выпадкаў, калі яго не ўдалося ўстанавіць.

Пры геаграфічных назвах пазначаецца род геаграфічнага аб’екта, а для тэрмінаў, вынесеных з тэкстаў артыкулаў, і месца размяшчэння гэтага аб’екта. Вынесены ўсе геаграфічныя назвы з карт раёнаў БССР.