дзе́я друга́я, з. пя́тая — де́йствие второ́е, явле́ние пя́тое;
2. (то, что можно представить себе) карти́на, о́браз м.;
у па́мяці як жывы́я ўста́лі з’я́вы няда́ўняга міну́лага — в па́мяти как живы́е вста́ли о́бразы (карти́ны) неда́внего про́шлого
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
з’я́ва, ‑ы, ж.
1. Усякае праяўленне чаго‑н. у выглядзе змен, рэакцый і пад. Фізічная з’ява. Хімічныя з’явы. З’явы прыроды. □ Снежная маланка — з’ява досыць рэдкая, і ўбачыць яе ўдаецца далёка не кожнаму.Матрунёнак.// У філасофіі — знешняе выяўленне сутнасці, знешняя форма, у якой прадметы, працэсы рэчаіснасці выступаюць на паверхні.
2. Падзея, факт, выпадак. Яшчэ адна з’ява, што так глыбока запала ў душу Сяргея і так моцна ўскалыхнула яе, — гэта смерць камандзіра іх батарэі.Колас.// Пра што‑н. выдатнае, адметнае ў навуцы, культуры. Класіка на акадэмічнай беларускай сцэне — гэта ж з’ява.«ЛіМ».
3. Частка драматычнага твора — акта або дзеі, у якой склад дзеючых асоб не мяняецца. Першая з’ява другога акта.
•••
Бытавая з’ява — пра якую‑н. з’яву, якая стала штодзённай, звычайнай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
з’я́важ (праяўленне) Erschéinung f -, -en;
з’я́ва прыро́ды Natúrerscheinung f;
2. (падзея) Eréignis n -ses, -se; (Vór)fall m -s, -fälle; Begébenheit f -, -en;
3. (частка драм. твора) Áuftritt m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
З’я́ва ’падзея, факт’. Укр.зʼя́ва ’тс’, польск.zjawa ’здань’, рэдк. ’з’яўленне’, в.-луж.zjaw ’з’ява’, славац.zjav ’тс’. Параўн. ц.-слав.изъꙗвити ’з’явіцца’, ст.-рус.изъявити ’выявіць, паказаць’, ’аб’явіць’. Бяссуфіксны наз. ад дзеяслова зʼяўляцца — зʼявіцца (< jьz‑javiti sę). Значэнне замацавана ў бел. мове, верагодна, пад укр. уплывам у XX ст. У рус., польск. іншае афармленне таго ж кораня: явление, zjawiśko. Параўн. аб’ява. Гл. ява.