Verbum

разгарну́ць, -гарну́, -го́рнеш, -го́рне; -гарні́; -го́рнуты; зак., што.

1. Раскрыць што-н. згорнутае, загорнутае, складзенае.

Р. сцяг.

Р. пакунак.

Р. газету.

2. Расхінуць, рассунуць.

Разгарнулі хлопцы прысак і дасталі печаную бульбу.

3. Выпрастаць, расправіць.

Р. свае плечы.

4. Раскрыць, распусціць.

Разгарнула пялёсткі шыпшына.

5. перан. Падрабязна выкласці, выказаць, апісаць.

Р. тэму сачынення.

6. перан. Даць магчымасць сілам, здольнасцям поўна і свабодна развіцца.

Р. талент.

7. перан. Павялічыць аб’ём, паглыбіць змест, зрабіць буйнейшым па жанры.

Байку пісьменнік паспрабаваў р. у вялікую аповесць.

8. Зрабіць, арганізаваць што-н. у шырокіх маштабах.

Р. спаборніцтва.

9. Падрыхтаваць да дзеяння, функцыянавання.

Р. выстаўку.

10. Размясціць у шырыню па лініі фронту, прыняць баявы парадак (спец.).

11. Начарціць на плоскасці паверхню геаметрычнага цела (спец.).

Р. мнагаграннік.

|| незак. разго́ртваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разго́ртванне, -я, н.

Р. сюжэта рамана.

калі́бр, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у. Дакладны размер якога-н. вырабу, прадмета.

2. -у. Дыяметр канала ствала агнястрэльнай зброі.

Снарад вялікага калібру.

3. -у, перан. Пра форму, велічыню, якасць чаго-н.

Людзі рознага калібру.

4. -а. Вымяральны інструмент для праверкі размераў, формы і ўзаемнага размяшчэння частак вырабу (спец.).

|| прым. калі́бравы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

кало́ід, -у, М -дзе, м. (спец.).

Некрышталізаванае клеепадобнае рэчыва (бялок, крухмал і інш.), прамежкавае паміж растворам і эмульсіяй.

|| прым. кало́ідны, -ая, -ае і калаіда́льны, -ая, -ае.

К. раствор.

○

Калоідная сістэма — гетэрагенная сістэма, якая складаецца з мноства дробных часцінак якога-н. рэчыва, што знаходзіцца ў суспензаваным стане ў аднародным асяроддзі.

Калоідная хімія — раздзел фізічнай хіміі, у якім разглядаюцца працэсы ўтварэння і разбурэння дысперсных сістэм.

калы́ска, -і, ДМ -лы́сцы, мн. -і, -сак, ж.

1. Невялікая плеценая з лазы або драўляная люлька, у якой закалыхваюць дзіця (уст).

2. перан. Месца, дзе што-н. узнікла і атрымала развіццё (высок.).

Італія — к. опернага мастацтва.

3. Вісячы памост для падымання на вышыню рабочых, будматэрыялаў і інш. (спец.).

Фарбу паднялі на калысцы.

|| прым. калы́скавы, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

паго́да, -ы, ДМ -дзе, ж.

Стан атмасферы ў дадзеным месцы, у дадзены час; добрае надвор’е.

Марозная п.

Хто дажджом косіць, той пагодай сушыць (з нар.). Рабіць пагоду (перан.: мець рашаючае значэнне ў якой-н. справе). Чакаць з мора пагоды (перан.: знаходзіцца ў чаканні чаго-н. няпэўнага).

|| памянш. паго́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (разм.).

|| прым. паго́дны, -ая, -ае (спец.).

Пагодныя ўмовы.

маніпуля́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Цыркавы артыст, які робіць розныя фокусы з дапамогай лоўкасці рук; фокуснік.

2. Чалавек, які займаецца падробкай, рознымі махінацыямі (неадабр.).

3. Назва некаторых прыстасаванняў для выканання складаных рухаў, дзеянняў, падобных на дзеянні рук (спец.).

|| прым. маніпуля́тарскі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.) і маніпуля́тарны, -ая, -ае (да 3 знач.).

Маніпулятарскі прыём.

Маніпулятарская махінацыя.

Канструкцыя маніпулятарнага тыпу.

нагля́д, -у, М -дзе, м.

1. Назіранне за кім-, чым-н. для аховы, кантролю, вывучэння і г.д.

Працаваць пад наглядам старэйшых.

Знаходзіцца пад наглядам урачоў.

2. Догляд, клопат.

Дбайны н.

3. з азначэннем. Група асоб, якая ажыццяўляе назіранне з мэтай аховы, кантролю і г.д.

Санітарны н.

Апякунскі н.

Тэхнічны н.

|| прым. нагля́дны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

Наглядныя органы.

дэмарка́цыя, -і, ж. (спец.).

1. Устанаўленне і абазначэнне на мясцовасці спецыяльнымі знакамі граніц паміж сумежнымі дзяржавамі.

2. Адмежаванне амярцвелых участкаў тканкі ад здаровых.

|| прым. дэмаркацы́йны, -ая, -ае.

○

Дэмаркацыйная лінія —

1) лінія, паласа, што раздзяляе войскі праціўнікаў у перыяд перамір’я;

2) лінія, якая падзяляе на зоны акупацыі тэрыторыю пераможанай дзяржавы;

3) у медыцыне: паласа новай (грануляцыйнай) тканкі, якой адмяжоўваецца здаровая, жыццяздольная тканка ад амярцвелай.

жазло́, -а́, мн. жэ́злы і (з ліч. 2, 3, 4) жазлы́, жэ́злаў, н.

1. Асобай формы, звычайна ўпрыгожаная палка, посах, якія служылі сімвалам улады, ганаровага становішча, звання (уст.).

Маршальскае ж.

2. Кароткая палка ў руках рэгуліроўшчыка вулічнага руху (спец.).

3. Металічны стрыжань з дужкай, які выкарыстоўваецца пры рэгуліроўцы руху цягнікоў.

|| прым. жазло́вы, -ая, -ае (да 3 знач.).

Жазловая сістэма рэгулявання руху цягнікоў.