put on

а) надзе́ць (капялю́ш), апрану́ць (пальто́ і пад.); абу́ць (чаравікі́, бо́ты)

б) She put on an air of innocence — Яна́ прыкі́нулася няві́ннай

в) The driver put on speed — Шафёр пабо́льшыў ху́ткасьць

г) to put on the clock — падагна́ць гадзі́ньнік

д) to put on a play — паста́віць п’е́су

е) Sl. стро́іць жа́рты

Are you putting me on? — Ты што — жарту́еш?

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

sap

I [sæp]

n.

1) сок -у m. (у расьлі́нах)

2) Sl. ду́рань -ня m., дуры́ла -ы m. & f.

II [sæp]

1.

v.t. (-pp-)

1) рабі́ць падко́п, разбура́ць падму́рак

2) аслабля́ць, зьнясі́льваць, мардава́ць

The extreme heat sapped our strength — Празьме́рная гарачыня́ зьнясі́ліла нас

3) Milit. капа́ць, падво́дзіць са́пу, траншэ́ю, падко́п

4) капа́ць тунэ́ль

2.

n.

са́па f., падво́джаньне са́пы пад пазы́цыю во́рага

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

brać

незак.

1. браць;

brać kredyt z banku — браць крэдыт у банку;

brać zakładników — браць заложнікаў;

krawiec brał miarkę — кравец здымаў мерку;

2. браць; прымаць;

brać udział — удзельнічаць; браць удзел;

brać prysznic — прымаць душ;

brać ślub — вянчацца; браць шлюб;

mróz bierze — бярэцца (мацнее) мароз;

brać co do siebie — браць на свой рахунак;

brać co pod uwagę — браць што пад увагу; улічваць што;

nie bierz tego tak na serio — не ўспрымай гэта так сур’ёзна;

brać nogi za pas — браць ногі ў рукі; браць лахі пад пахі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

па́лка ж Stock m -(e)s, Stöcke, Stab m -(e)s, Stäbe; Stiel m -(e)s, -e (у рыдлёўкі і г. д.);

◊ па́лка з двума́ канца́мі das ist ein zwéischneidiges Schwert;

устаўля́ць [ста́віць] па́лкі ў калёсы ≅ j-m Knüppel zwíschen die Béine wérfen*, j-m Híndernisse [Stéine] in den Weg légen;

з-пад па́лкі erzwúngen; únter der Fúchtel (разм)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ты́цкаць, ты́цнуць (hinéin)stécken vt; stóßen* vt; wéisen* vi, zéigen vt (паказваць);

ты́цкаць па́льцам [па́льцамі] на каго-н [што-н] mit dem Fínger auf j-n, [etw.] déuten [wéisen*];

◊ ты́цкаць но́сам (каго-н у што-н j-n in A) mit der Náse stóßen*;

ты́цкаць у во́чы [пад нос каму-н] etw. j-m únter die Náse réiben*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

разно́с м

1. (пакункаў і г. д) Áustragen n -s; Zústellen n -s (дастаўка);

2. (разлікаў па кнігах, графах і г. д) Éintragen n -s;

3. разм (вымова) strénge Zuréchtweisung; Verwéis m -es, -e, Rüffel m -s, -; тэх:

разно́с рухавіка́ Überdréhen des Mótors;

4. спод для разносу страў -- у сталоўцы і пад.) Tablétt n -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

распі́ска ж Quíttung f -, -en; Beschéinigung f -, -en; Bestätigung f -, -en, Belég m -(e)s, -e;

камерц пазыко́ваяраспі́ска Schúldschein m, Schúldverschreibung f;

распі́ска ў атрыма́нні Empfángsbestätigung f -, -en, Empfángsbescheinigung f;

узя́ць распі́ску sich (D) éine Quíttung gében lássen*;

даць распі́ску Quíttung áusstellen; quittíeren vt, beschéinigen vt, schríftlich bestätigen;

прыма́ць тава́р пад распі́ску éine Wáre gégen Quíttung ábnehmen* [ánnehmen*]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Казю́лькі 1 ’козлы для пілавання дроў’ (Бяльк.). Рус. пск., асташ., цвяр. козюльки ’тс’; гэта ж структура з тыповым для семемы ’козлы’ развіццём значэнняў сустракаецца і ў іншых рус. гаворках. Лінгвагеаграфічна — утварэнне ў гаворках усходу Беларусі і роднасных ім рус.; усх.-слав. статуса, відаць, няма. Утворана суфіксальным спосабам ад каза 1 (хоць гэта не адзіны варыянт тлумачэння, параўн. інш. роднасныя назвы), матывацыя зразумелая — наяўнасць зааморфнай прыкметы.

Казю́лькі 2 ’падстаўкі з бервяна з ножкамі пад пасцельны насціл’ (Касп.). У рус. гаворках Літвы казюльки ’тс’ статус няясны. Паколькі ножкі ў падстаўцы збіваюцца крыж-накрыж, можна думаць, што тут рэалізацыя тэрміна козлы, параўн. папярэдняе слова. Менш верагодна думаць, што назва датычыцца бервяна і тут назіраецца субстытуцыя тэрмінаў са значэннямі ’перакладзіна’, ’падстаўка’, як гэта ў выпадках тыпу каза (гл.). Да разглядаемага слова адносіцца, відаць, і адзначанае ДАБМ казю́лькі ’падстаўкі пад стог’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ню́хаць ’успрымаць пах; высочваць, шукаць’ (Бяльк., ТСБМ, ТС, Сл. ПЗБ), ню́шыты ’тс’ (камян., Сл. ПЗБ), укр. ню́хати, рус. ню́хать, польск. niuchać, чэш. ňuchati, славац. ňuchať, в.-луж. nuchać, н.-луж. nuchaś, славен. njuhati, серб.-харв. њу̏шити, аддзеяслоўны назоўнік њух, балг. дыял. ню́ам, ню́шкам. Прасл. *njuchati, паводле Махэка₂ (402), — вынік экспрэсіўнага змякчэння *nuchati, што мае ў аснове гукаперайманне (параўн, рус. ну́хрить ’мурлыкаць (пра ката)’ і ’нюхаць, вынюхваць, шукаць’), якое можа быць звязана з і.-е. *neu‑(k)s‑, *sneu‑ ’нюхаць, фыркаць’, параўн. гоц. bi‑niuhsjan ’высочваць’, нарв. nuska ’шукаць’, ’пах’, ст.-ісл. nysa ’нюхаць’ і пад. (Коген, Запіскі, 238; Бязлай, 2, 225). Тлумачаць таксама як вынік перараскладання прыставачных утварэнняў з *ǫxati (ст.-слав. ѫхати, польск. wąchać: *sъn‑ǫchati (Фасмер, 3, 93), параўн. знюхацца (Карскі, 1, 325), *vъn‑ǫchati (Скок, 3, 615), параўн. уню́хацца і пад. Гл. таксама Рыкаў, БЕ, 37, 472–474.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Напаў- — першая частка складаных слоў напаўгнілы, напаўдзікі, напаўмёртвы і г. д., якая абазначае частковую прысутнасць прызнака, выражанага ў другой частцы слова. Да напоў (*напол) ’напалавіну’ (гл.). Баханькоў (Весці АН БССР, 1981, 1, 120) беспадстаўна лічыць названыя словы недакладнымі калькамі з рус. полугнилой, полумертвый і інш., хутчэй тут прысутны ўплыў польск. napółdziki і пад., паколькі ў народнай мове такога тыпу ўтварэнні сустракаюцца рэдка, параўн., аднак, напоўсмерць, напоўсмерці ’страшэнна, да паўсмерці’ (ТС) і пад., якія паказваюць, што першапачаткова падобныя ўтварэнні ўзніклі сярод прыслоўяў, а потым распаўсюдзіліся і на прыметнікі. Зубаты лічыць утварэнні тыпу чэш. na půl пазнейшымі, першаснымі былі спалучэнні са склонавай формай падвойнага ліку na poly, параўн. чэш. na poly živý ’напаўжывы’, польск. napoły pijany ’напаўп’яны’, што ўжывалася паралельна з napół (Зубаты, Studie, 171). Выказваецца думка пра ненатуральнасць утварэнняў з напаў‑ у беларускай мове (параўн. Каўрус, Мова народа, мова пісьменніка. Мн., 1989, 162).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)