сістэматызава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.
Прывесці (прыводзяць) у сістэму (у 1, 2, знач.). Трэба дакументы сістэматызаваць, нарабіць ім рэестры, каб было добра відаць, што, адкуль і куды ідзе. Скрыган. [Вольга:] — Лёня мне кажа: у цябе, маўляў, ёсць здольнасць сістэматызаваць і аналізаваць факты. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
футбо́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да футбола. Футбольны сезон. □ Па тэлевізары перадавалі футбольны матч. Васілёнак. // Прызначаны для гульні ў футбол. Футбольнае поле. Футбольны мяч. □ Далі нашы спартсмены заяўку на футбольную форму — калі ласка, купілі і форму, і ўсё, што трэба са спортінвентару. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыру́льня, ‑і, ж.
Спецыяльна абсталяванае памяшканне для галення, стрыжкі, афарбоўкі, прычэсвання валасоў і пад. Мне трэба было пагаліцца, і я пайшоў у цырульню. Гамолка. Цырульня пустуе. Толькі побач з дзіцячым крэслам голяць нейкага кліента. Каршукоў. Кваліфікаваныя майстры цырульняў вам зробяць модную сучасную стрыжку. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шанц, ‑у, м.
Разм. Тое, што і шанс. Франтавое чуццё, праверанае ў многіх начных баях, падказвала — трэба паспрабаваць пайсці на рызыку! Нават такіх шанцаў заўтра не будзе. Мележ. — Старому хочацца ўхапіць свой апошні шанц, знайсці нешта незвычайнае перад вяртаннем, — не сунімаўся Ронг Гай. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Mendacem memorem esse oportet (Quintilianus)
Ілгуну трэба мець добрую памяць.
Лжецу надо иметь хорошую память.
бел. Ілжываму добрая памяць патрэбна.
рус. Лживому надо памятну быть. Ври, да помни! Лгун дол жен обладать хорошей памятью. Лжецам нужна хорошая память.
фр. Il faut qu’un menteur ait bonne mémoire (Надо, чтобы y лжеца была хорошая память).
англ. Liars need long memories (Лжецам нужна хорошая память).
нем. Ein Lügner muß ein gutes Gedächtnis haben (Лжец должен иметь хорошую память).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
паспрабава́ць
1. (зрабіць спробу) probíeren vt, versúchen vt (тс zu + inf);
2. (пакаштаваць) kósten vt, probíeren vt;
3. перан (зведаць у жыцці) erlében vt;
ён шмат што паспрабава́ў на сваі́м вяку́ er hat in séinem Lében víel(es) erlébt;
трэ́ба было́ б паспрабава́! das müsste man probíeren!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
уме́ць können* vt; verstéhen* vt;
уме́ць спява́ць síngen können*;
уме́ць малява́ць málen können*, zu málen verstéhen*;
ён уме́е працава́ць самасто́йна er verstéht [ist im Stánde] sélb(st)ständig zu árbeiten;
зраблю́, як уме́ю ich werde es tun, so gut ich kann;
◊ гэ́та трэ́ба уме́ць! разм das will gekónnt sein!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сюды́-туды́ прысл
1. (у той і другі бок) hin und her;
2. (у некаторыя месцы) híerhin und dórthin;
мне трэ́ба яшчэ́ сюды́-туды́ схадзі́ць ich hábe noch éinen Gang vor;
3. (ніштавата, дапушчальна) léidlich, passábel;
днём яшчэ́ сюды́-туды́ am Táge ist es noch erträglich …
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Дрыль ’дрыль’ (БРС, Сл. паўн.-зах.), ’лобзік’ (Шат.). Рус. дрель (старое таксама дриль). Фасмер (1, 537) прымае запазычанне з гал. drilboor або ням. Drillbohrer ’тс’. Шанскі (1, Д, Е, Ж, 190) мяркуе, што трэба дапусціць пры запазычанні польск. пасрэдніцтва (польск. dryl, drel). Дадатковым аргументам тут, паводле Шанскага, можа быць напісанне ў Даля дриль, дрыль (апошняе можа ўказваць на польск. dryl).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заваруха ’сумятня’. Рус. дыял. завару́ха ’гатунак кашы; цеста; закваска’; літар. ’сумятня’. Пашыранае ў рус. дыялектах значэнне ’гатунак кашы’ першаснае, ’сумятня’ пераноснае (параўн. заварыць кашу). Паколькі ў бел. фіксуецца другаснае значэнне, магчыма, што слова запазычана з рус. Пры замацаванні гэтага значэння трэба ўлічваць і перан. завіруха ’сумятня’, адзначанае ўжо Насовічам, якое магло кантамінавацца з заваруха. Заваруха ўтворана з суфіксам ‑уха ад дзеяслова завары́ць (завари́ть).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)