названы, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад назваць.

2. у знач. прым. Які не знаходзіцца ў кроўных, роднасных сувязях. Названы сын. Названая нявеста. ▪ Нарэшце, перацалаваўшыся са свёкрам і свякрухаю, з цешчаю і названым цесцем, яны накіраваліся ў расчыненую хату. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падручны, ‑ая, ‑ае.

1. Які знаходзіцца пад рукамі, заўсёды ёсць. Уздоўж сцен — два ложкі, зробленыя з падручнага матэрыялу. Крапіва.

2. Які выконвае падсобную работу. Падручныя рабочыя. / у знач. наз. падручны, ‑ага, м. Салдату далі двух падручных капаць ямы, ён жа садзіў шчэпы. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прорасць, ‑і, ж.

Спец.

1. Загана драўніны, якая заключаецца ў тым, што ўнутры ствала знаходзіцца амярцвелы ўчастак кары і драўніны, які амярцвеў у выніку пашкоджання ствала дрэва.

2. Праслойка мяса ў сале або сала ў мясе.

3. Валакністыя ўтварэнні ў мякаці плода.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сужыцель, ‑я, м.

1. Той, хто жыве з кім‑н. разам, у адным пакоі, у адной кватэры. / у перан. ужыв. Пра інфузорыі, якія знаходзяцца ў страўніку некаторых жывёл.

2. Разм. Мужчына, што знаходзіцца ў пазашлюбнай сувязі з якой‑н. жанчынай; любоўнік. // Муж.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ужыванне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. ужываць — ужыць і стан паводле знач. дзеясл. ужывацца 2; прымяненне, выкарыстоўванне. Пераноснае ўжыванне слова. ▪ Калісьці ў .. прадзеда [пана Магдановіча] ляжаў дзікі пустыр зямлі без усялякага ўжывання. Бядуля.

2. Ужытак (у 2 знач.). Знаходзіцца ва ўжыванні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хваставы, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да хваста. Хваставы плаўнік.

2. Які знаходзіцца ў хвасце, у канцы чаго‑н. Хваставы вагон. ▪ Хваставыя чырвоныя агні поезда глядзяць з начы на .. [Яругіна].., але неўзабаве і яны знікаюць. Карамазаў.

•••

Хваставое апярэнне самалёта гл. апярэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пагода назоўнік | жаночы род

Стан атмасферы ў дадзеным месцы, у дадзены час; добрае надвор’е.

  • Марозная п.
  • Хто дажджом косіць, той пагодай сушыць (з народнай творчасці).
  • Рабіць пагоду (пераноснае значэнне: мець рашаючае значэнне ў якой-н. справе).
  • Чакаць з мора пагоды (пераноснае значэнне: знаходзіцца ў чаканні чаго-н. няпэўнага).

|| памяншальная форма: пагодка.

|| прыметнік: пагодны.

  • Пагодныя ўмовы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

нагляд назоўнік | мужчынскі род

  1. Назіранне за кім-, чым-н. для аховы, кантролю, вывучэння і г.д.

    • Працаваць пад наглядам старэйшых.
    • Знаходзіцца пад наглядам урачоў.

  2. Догляд, клопат.

    • Дбайны н.

  3. з азначэннем. Група асоб, якая ажыццяўляе назіранні з мэтай аховы, кантролю і г. д.

    • Санітарны н.
    • Апякунскі н.
    • Тэхнічны н.

|| прыметнік: наглядны.

  • Наглядныя органы.
  • Наглядная інстанцыя (у пракуратуры).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

трашчаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Ломячыся, крышачыся, утвараць трэск.

    • Лёд трашчыць.

  2. Утвараць гукі падобныя на трэск (пра насякомых).

    • Т. начныя цвыркуны.

  3. пераноснае значэнне: Хутка, многа, не змаўкаючы гаварыць.

    • Яна можа т. гадзіну без перапынку.

  4. пераноснае значэнне: Быць напярэдадні краху, распаду; знаходзіцца пад пагрозай зрыву.

    • План па перавозках грузаў трашчыць.

Мароз трашчыць (размоўнае) — пра вельмі моцны мароз.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

церціся дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Церці сябе чым-н.

    • Ц. ручніком.

  2. Рухацца, дакранаючыся якой-н. паверхняй да іншай паверхні.

    • Крыгі церліся адна аб адну.
    • Змазаць дэталі машыны, каб не церліся.

  3. пераноснае значэнне: Знаходзіцца дзе-н., каля каго-н. без пэўнага занятку, ацірацца (размоўнае).

    • Хлапчукі церліся каля машыны.
    • Ц. каля начальства.

|| закончанае трыванне: пацерціся.

|| аднакратны дзеяслоў: цярнуцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)