Verbum

вы́касіць, -кашу, -касіш, -касіць; -кашаны; зак.

1. што. Скасіць дзе-н. траву і пад.

В. сенажаць.

2. перан., каго-што. Знішчыць у вялікай колькасці (агнём, пошасцю і пад.; разм.).

Некалі тут халера выкасіла многа людзей.

Пажарам выкасіла (безас.) паўвёскі.

В. кулямётам рады ворага.

|| незак. выко́шваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выко́шванне, -я, н.

|| прым. выкасны́, -а́я, -о́е (спец.).

вяро́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -ро́вак, ж.

Выраб з кручаных або вітых у некалькі столак доўгіх пасмаў пянькі ці іншых матэрыялаў, які ўжыв. для звязвання і іншых патрэб.

Увязаць воз вяроўкай.

◊

Вяроўка плача па кім (разм.) — пра таго, хто заслугоўвае пакарання.

|| памянш. вяро́вачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. вяро́вачны, -ая, -ае.

гва́рдыя, -і, ж.

1. Адборныя, лепшыя войскі.

2. перан. Выпрабаваная частка якога-н. калектыву, сацыяльнай групы і пад.

Рабочая г.

○

Белая гвардыя — агульная назва контррэвалюцыйных войск у час Грамадзянскай вайны ў Расіі ў 1918—1920 гг.

Чырвоная гвардыя — баявыя атрады рабочых, якія з’явіліся для барацьбы з контррэвалюцыяй і дзейнічалі ў 1917—1918 гг.

|| прым. гвардзе́йскі, -ая, -ае.

лапа́та, -ы, ДМ -па́це, мн. -ы, -па́т, ж.

Металічная, драўляная і іншая прылада з дзяржаннем і шырокім плоскім ніжнім канцом для капання, перамяшчэння чаго-н.

Жалезная л.

◊

Грэбці грошы лапатай (разм.) — атрымліваць многа грошай.

|| памянш. лапа́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж. і лапа́тачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. лапа́тны, -ая, -ае.

лігату́ра, -ы, ж. (спец.).

1. Прымесь медзі ці волава да золата, серабра для надання ім большай цвёрдасці.

2. Дапаможны сплаў, які дабаўляецца ў метал у плавільнай печы.

3. Нітка, якой перавязваюць крывяносныя сасуды пры аперацыі.

4. Знак, які састаўлены з элементаў двух (ці больш) пісьмовых знакаў, напр., Æ.

|| прым. лігату́рны, -ая, -ае.

Лігатурнае золата.

Л. шоўк.

лі́штва, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Накладная планка вакол дзвярнога ці аконнага праёма.

Фігурная л.

2. Металічная накладная пласцінка з шчылінай для ключа на дзвярах, шуфлядах і пад.

3. Тое, што і плінтус.

4. Падгорнутая або нашытая палоска матэрыі для аддзелкі, падрубкі.

|| памянш. лі́штвачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ліштвяны́, -а́я, -о́е.

лы́ка, -а, мн. -і, лык, н.

Луб маладой ліпы і некаторых іншых дрэў у выглядзе вузкіх палос, з якіх плятуць лапці.

Драць л.

Лапці з лык.

◊

Лыка не вяжа хто (разм.) — настолькі п’яны, што ледзь можа гаварыць.

Не лыкам шыты хто (разм.) — разумее, умее не горш за іншых

|| памянш. лы́чка, -а, мн. -і, -аў, н.

|| прым. лы́кавы, -ая, -ае.

ма́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Тое, што і маці.

2. Самка жывёл і насякомых, якая выводзіць патомства.

3. Унутраны палавы орган жанчын і самак жывародзячых жывёл, у якім развіваецца зародак.

4. (звычайна ў прыдатку). Аб тым, што з’яўляецца самым родным і блізкім.

Зямля-м.

|| прым. ма́тачны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).

набо́р, -у, м.

1. гл. набраць.

2. Сукупнасць прадметаў аднолькавага прызначэння.

Н. інструментаў.

3. Група вучняў, студэнтаў і пад. аднаго года паступлення.

4. Друкарскія літары, што перадаюць які-н. тэкст.

Рассыпаць н.

5. Аздабленне з металічных прадметаў на вупражы (спец.).

◊

Набор слоў — спалучэнне слоў без усякага сэнсу; бяссэнсіца.

|| прым. набо́рны, -ая, -ае (да 4 і 5 знач.).

Н. цэх.

імунітэ́т, -у, М -тэ́це, м. (спец.).

1. Неўспрымальнасць арганізма да заражэння хваробамі.

Набыты і.

Выпрацаваць і. супраць чаго-н. (таксама перан.: здольнасць процістаяць чаму-н.).

2. Выключнае права, якое даецца пэўным асобам, не падпарадкоўвацца некаторым агульным законам.

Дыпламатычны і. (недатыкальнасць асобы, памяшканняў дыпламатаў).

|| прым. іму́нны, -ая, -ае (да 1 знач.) і імунітэ́тны, -ая, -ае.

Імунная рэакцыя арганізма.