мо́дуль, ‑я, м.

1. У тэхніцы — назва некаторых каэфіцыентаў. Модуль пругкасці.

2. У матэматыцы — лік, на які трэба памножыць лагарыфм адной сістэмы, каб атрымаць лагарыфм другой сістэмы.

3. У будаўнічай справе і архітэктуры — умоўная адзінка даўжыні, якая ўжываецца для каардынацыі памераў будоў, збудаванняў і іх частак.

[Фр. module, ад лац. modulus — мера.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карда́н, ‑а, м.

1. Прыстасаванне для падвесці, якое дапускае хістанне апор пры захаванні нерухомасці падвешанага цела.

2. Назва некаторых перадатачных прыстасаванняў, валоў (у аўтамабілях, трактарах і інш.). На Мінскім заводзе аўтаматычных ліній зроблены два агрэгатныя станкі, прызначаныя для свідравання і нарэзкі разьбы ў крыжавіне кардана. «Звязда».

[Ад уласн. імя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каса́тка 1, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Народная назва вясковай ластаўкі. У вясковай ластаўкі, касаткі, хвост мае форму доўгіх вілачак з вострымі канцамі. В. Вольскі.

каса́тка 2, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Буйная драпежная млекакормячая жывёліна сямейства дэльфінавых, падобная на кіта.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́шка, ‑і, ДМ кашцы, ж.

1. Памянш.-ласк. да каша (у 1 знач.).

2. Народная назва некаторых відаў канюшыны. Белая кашка, уволю напоеная начным дажджом, пакрывала абочыны дарогі стракатым дываном. Стаховіч. Мы знаходзілі ў траве малінавую кашку і бачылі, што яна таксама апусціла свае лісцікі. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тыгр, ‑а, м.

1. Буйная драпежная млекакормячая жывёліна сямейства кашэчых аранжава-жоўтай з чорнымі палосамі афарбоўкі. Усурыйскі тыгр. □ — Няма звера страшнейшага за тыгра! — крыкнуў Тарыел, бляднеючы. Самуйлёнак.

2. Разм. Назва нямецкага танка перыяду другой сусветнай вайны. У тым баі мы знішчылі шэсць «тыграў», астатнія адышлі. «ЛіМ».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

у́нцыя, ‑і, ж.

1. Мера вагі ў Старажытным Рыме, а таксама ў сучаснай Англіі і шэрагу краін Лацінскай Амерыкі.

2. Адзінка аптэкарскай вагі (у Расіі роўная 29,86 г), якая выкарыстоўвалася да ўвядзення метрычнай сістэмы.

3. Назва розных старадаўніх залатых манет у некаторых краінах Еўропы і Лацінскай Амерыкі.

[Лац. uncia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпат 1, ‑у, М шпаце, м.

Спец. Устарэлая назва мінералу, які пры ўдары расколваецца на кавалкі правільнай, геаметрычнай формы.

•••

Палявы шпат — мінерал з групы сілікатаў.

Плавіковы шпат — тое, што і плавік.

[Ням. Spat.]

шпат 2, ‑у, М шпаце, м.

Спец. Хранічнае запаленне скакальнага сустава ў каня ці рабочага вала.

[Ням. Spat.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бружме́ль ’расліна Lonicera L.’ (Кіс.). Назва няяснага паходжання. Бружме́ль — гэта таксама ’брызгліна’. Відавочна, назва была перанесена з брызгліны на бружмель. Этымалогія слова бружме́ль няясная, ёсць шмат варыянтаў (гл. пад брызглі́на). Вопыт этымалагізавання (няпэўны!), Махэк₂, 69 (пад brslen ’брызгліна’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ко́нская лу́па ’свінуха тонкая (назва грыба)’ (Жыв. сл.). Гл. лупіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пло́мік ’часопіс’ (Жд. 1). З польск. płomykназва польск. часопіса.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)